Gỏi cuốn - món ăn dân dã của người Việt -Ảnh: T.Đạm

 

Mỗi dân tộc có những món ăn đặc trưng nhưng trong thế giới ẩm thực, nhiều cách chế biến tương tự vẫn song hành cùng nhau. Hàng trăm, hàng nghìn món cuốn và gói hiện diện khắp các quốc gia.

 

Món cuốn của người Việt dung hòa giữa các nguyên liệu làm nhân chính thịt, cá, tôm cùng rau thơm, gia vị và bọc bên ngoài bằng vỏ bánh bột gạo hay rau nguyên lá hoặc trứng tráng mỏng, rất tinh tế. Người vùng nào dùng nguyên liệu vùng nấy, tạo ra sự đặc sắc cho món ăn vùng miền mình sống.

 

Người vùng Nam Á như Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh... phổ biến món bánh bột mì cán mỏng nướng gọi là naan cuốn với thịt gà, rau diếp chấm cùng nước xốt cà ri. Người Thổ cũng dùng loại bánh bột mì cán mỏng này để làm vô số món cuốn phong phú khẩu vị. Người châu Âu có bắp cải cuốn thịt, nhiều loại giò hay bánh crep cuộn hoa quả. Người Nhật, người Hàn có cơm nấu giấm đường cuốn cùng lá rong biển. Còn người Việt có nem rán, nem cuốn, phở cuốn, bánh cuốn, chả lá lốt, lá xương sông, bò cuốn cải xanh, nem chạo bọc lá sung, bánh hỏi, cuốn thịt luộc tôm chua kiểu Huế... Các món nem công chả phượng cung đình Huế cũng được cuốn ngoài bằng trứng tráng mỏng.

Dù rán hay cuốn tươi, món cuốn và gói của VN thanh, nhẹ, vừa xinh đủ miếng. Người ăn không phải phồng mang trợn má mà thong thả thưởng thức món ăn. Người nước ngoài thường trầm trồ trước lát bánh tráng mỏng tang, trong suốt và thật sự thích thú cảm nhận các vị quyện trong miệng. Các thức chấm phù hợp với từng loại cuốn cũng tạo vị đậm đà riêng biệt. Mùi và vị của hỗn hợp hòa trong nhịp điệu nhai, lan tỏa khắp cơ thể.

 

Những năm tháng khó khăn, gian nan cũng góp phần làm nên sự phong phú cho món cuốn và gói. Do nguyên liệu không sẵn, mỗi thứ chỉ có một ít, khó lòng làm được mâm cỗ đầy đặn sung túc kiểu gà nguyên con, bò nguyên đùi như các nước chuyên ngành chăn nuôi, săn bắn. Vậy là khả năng linh hoạt, biến hóa của người Việt đã sáng tạo ra vô vàn món để cuốn ăn chung.

 

Gạo sẵn ở mọi miền làm bánh tráng khô, vỏ nem dùng dần cả năm. Mùa gặt cả nhà cùng ngâm gạo xay mẻ bột mới làm bánh tráng ướt cuốn thịt luộc, bánh cuốn nhân tôm, nhân thịt băm xào mộc nhĩ. Xoài chua, chuối chát, cải hăng, hành cay, ớt nóng được cuốn chung với thịt béo, cá ngọt, tôm giòn, bún mềm, rau mướt, đậu phộng bùi như để trộn lẫn mùi vị đắng cay lẫn ngọt bùi của cuộc đời vào chung một cái cuốn, để rồi chấm thêm một lần nước chấm chua cay mặn ngọt, đưa lên miệng làm một miếng hạnh phúc.

 

Mọi dư vị thăng hoa vỡ òa chỉ với một lát cuốn!

 

Khách du lịch nước ngoài sau chuyến thăm VN nhớ vị nem rán giòn ngậy hay vị thanh nhã tươi rói của nem cuốn vẫn thường tìm đến các cửa hàng thực phẩm châu Á để mua nguyên liệu về tự làm nếu quanh vùng không sẵn nhà hàng Việt. Nhiều người Việt khi ra nước ngoài cũng có chung trăn trở làm thế nào để nem rán VN phổ biến rộng rãi như món cơm cuốn rong biển của người Nhật.

 

Chính ra nem cuốn hay nem rán của VN dễ tiếp cận và hòa nhập với người các nền văn hóa khác hơn sushi bởi rất dễ tìm nguyên liệu bản địa sẵn có, dễ ăn, cách làm đơn giản, chi phí thấp. Nhưng ngành thực phẩm của chúng ta vẫn chưa thật sự xuất khẩu được tinh hoa ẩm thực. Các món ăn chế biến sẵn thuần Việt chưa có mặt trong các chuỗi siêu thị lớn trên thế giới cùng sushi của người Nhật, há cảo của người Đài Loan, kim chi của người Hàn, canh tôm của người Thái... Món cuốn thịt gà, thịt bò của người Trung Đông, người Thổ cũng đã xâm nhập vào hệ thống cửa hàng đồ ăn nhanh McDonald’s. Nhưng nem rán VN vẫn chưa thấy trong tủ trữ đông tại các siêu thị châu Âu.

Nên chăng Tổng cục Du lịch hỗ trợ phát hành nhiều ấn phẩm hướng dẫn cách nấu các món ăn Việt bằng nhiều thứ tiếng bán rộng rãi trên nhiều nước? Các hãng kinh doanh chế biến thực phẩm sẵn cùng nghiên cứu công thức mới để nhân nem cuốn sẵn ngon hơn? Làm sao để vỏ nem sau khi để đông lạnh rán giòn hơn, không vỡ để không chỉ tiêu thụ nội địa? Làm sao để mang triết lý của món cuốn Việt phổ biến rộng rãi toàn cầu?...

 

Và chúng ta có thể hi vọng một ngày nào đó, nem rán VN cũng sẽ có mặt khắp năm châu như sushi?