Cốm làng Vòng

 

Nói đến cốm có lẽ ngay lập tức mọi người sẽ nhớ ngay đến cốm làng Vòng. Làng Vòng xưa gồm có bốn thôn Vòng Tiền, Vòng Hậu, Vòng Sở, Vòng Trung nhưng chỉ hai thôn Vòng Hậu và Vòng Sở là làm cốm ngon.Theo như lời kể thì xưa cánh đồng làng Vòng rộng lắm, đến gần tận đường Láng Hòa Lạc bây giờ. Nay thì nhìn nơi đây chỉ thấy toàn nhà toàn phố, và chắc chẳng còn mấy ai làm cốm. Ấy vậy đôi lúc tôi vẫn bắt gặp hình ảnh những người già vẫn rong ruổi trên phố bán cốm. Những lúc ấy trong tôi lại dâng lên một cảm giác thèm muốn.

 

 

Nguyên liệu chính để làm cốm là nếp cái hoa vàng. Nếp được thu hoạch từ khi bông lúa còn  xanh sữa vẫn còn đượm mùi hương, rồi ngay trong ngày những bông lúa phải được tuốt bằng tay. Qua công đoạn đãi bỏ hạt sạn hạt nép rồi được cho nồi rang. Rang chính là công đoạn khó nhất, đòi hỏi sự khéo léo, liên tục đảo và phải dùng củi để điểu chỉnh lửa sao cho nóng đều trong khoảng 30 phút.

 

Nói đơn giản vậy song có làm mới biết thật không dễ chút nào. Công đoạn tiếp theo cũng không kém phần quan trọng là giã. Cốm rang xong phải được mang giã ngay không được để  nguội, và phải nhớ không được giã quá mạnh tay nếu không cốm sẽ bị nát. Khi giã lưu ý phải luôn tay đảo đều từ trên xuống dưới sao cho đều.

 

Giã khoảng 10 lần và qua mỗi lần giã ngoài việc bỏ đi lớp trấu còn phải chú ý xem cốm khô hay ướt mà xử lý. Không những thế còn phải lọc chia ra ba loại cốm: cốm rón, cốm non, cốm gốc. Đây có lẽ là điều khó khăn hơn cả trong quá trình làm.

 

Thế mới biết để làm được cốm ngon đòi hỏi sự khéo léo, bền bỉ và kinh nghiệm của người làm rất nhiều. Sự khéo léo còn cần thiết hơn nữa khi người ta phải sàng để lọc cốm. Cốm làm xong được gói với lá dáy và lá sen bên ngoài tạo sự hòa quyện hương thơm độc đáo.

 

Có rất nhiều cách thưởng thức cốm. Thường người ta ăn cốm với chuối tiêu, với quả hồng trứng đỏ mọng hoặc với chè Thái Nguyên. Mỗi cách thưởng thức lại đem lại một hương vị riêng biệt. Từ cốm cũng có thể làm thành nhiều món khác như bánh cốm, xôi cốm, chè cốm, chả cốm. Thế mới biết sự sáng tạo sành điệu đến kỳ tình của người Việt, bởi lẽ mỗi thức ấy đều là một kết hợp các hương vị thiên nhiên một cách khéo léo.

 

Cốm làng Vòng đã được biết đến rộng rãi từ lâu ở khắp ba miền, từng được tiến vào cung vua, rồi đi vào thơ ca như một nét thanh tao của người Hà thành.

 

"... Hà Nội mùa thu, mùa thu Hà Nội
     Mùa hoa sữa về, thơm từng cơn gió
     Mùa cốm xanh về, thơm bàn tay nhỏ
     Cốm sữa vỉa hè, thơm bước chân qua..."

(Nhớ mùa thu Hà Nội - Trịnh Công Sơn)

Ngày nay ít người làm cốm mà cũng ít người biết thưởng thức cốm vì lẽ có nhiều bánh kẹo đóng hộp đóng gói vừa đẹp, vừa tiện nên người ta chẳng mấy chú ý đến cái thức bán hàng rong này. Nhưng chắc không ít người nhớ đến hương vị cốm mỗi độ thu về.

 

Riêng tôi hương cốm làm tôi nhớ về chốn đồng quê với hương vị của lúa non, của những cánh đồng sắp vào vụ. Nó gợi về một vùng yên bình thật nhẹ nhàng chứ chẳng ồn ào xe cộ, khét lẹt mùi khói của phố phường quá ư là đông đúc.