Hải Phòng không chỉ nổi tiếng với nhiều địa điểm du lịch độc đáo mà còn hấp dẫn du khách bởi nền ẩm thực phong phú, tinh tế.

Ngoài những đặc sản mang đậm nét văn hóa của người dân đất Cảng như bánh đa cua, nem cua bể,..., ở mỗi địa phương lại có những món ngon khác nhau, gắn bó qua bao thế hệ. Trong đó không thể không nhắc đến món bún cuốn nức tiếng của huyện Thủy Nguyên.

 

 Món cuốn nổi tiếng của vùng đất Thủy Nguyên, Hải Phòng. (Ảnh: Hà Nguyễn).

Món cuốn Thủy Nguyên hay còn gọi là cuốn bún tôm hoặc cuốn hành trần là món ăn sáng tạo của người dân làng Trịnh. Sở dĩ người ta gọi kèm tên địa danh như vậy là để dễ phân biệt cuốn Thủy Nguyên với các món cuốn ở nơi khác và thể hiện nét "tinh hoa" của món ăn công phu làm nên bản sắc vùng đất nơi đây.

Tuy là món ăn dân dã, làm từ các nguyên liệu "cây nhà lá vườn" nhưng cuốn Thủy Nguyên lại đòi hỏi cách chế biến công phu, tinh tế. Từ khâu chuẩn bị, lựa chọn nguyên liệu cho đến công đoạn cuốn, bài trí món ăn đều thể hiện nét "tinh hoa" ẩm thực và sự khéo léo của người đầu bếp.

 

Để làm được món cuốn ngon và đạt chuẩn, người chế biến cần chuẩn bị tới 10 nguyên liệu khác nhau gồm rau diếp (xà lách), rau mùi, rau răm, hành củ tươi (hoặc hành lá), thịt ba chỉ, trứng, đậu rán, tôm, giò lụa, bún.

Các loại thực phẩm thành phần cần được lựa chọn tỉ mỉ. Hành lá phải tươi, to, dài đều nhau. Bún làm cuốn phải là bún răng bừa, sợi dài, thẳng mượt của làng Trịnh Xá; tôm nên lựa tôm đồng, kích thước đồng đều. Rau xà lách không được chọn cây có lá quá to, dập nát.

 

 Các nguyên liệu làm món cuốn được bày biện trên chiếc mâm to để dễ dàng thực hiện khi gói (Ảnh: Hoai Giang Giang).

Món cuốn Thủy Nguyên cần nhiều thời gian và sự nhẫn nại. Mỗi công đoạn sơ chế từng nguyên liệu đều cần tỉ mỉ, tập trung. Trứng rán phải mỏng, vàng óng. Tôm rang phải giòn, có màu đỏ tươi hấp dẫn. Hành tươi túm một đầu, nhúng vào nước sôi, ước lượng độ chín sao cho hành mềm, dễ cuốn mà vẫn giữ được độ dai và có vị ngọt.  

Bún được cắt thành từng đoạn ngắn vừa ăn. Thịt ba chỉ luộc, đậu rán cũng được thái thành các sợi nhỏ. Người làm cần thực hiện khéo léo để các nguyên liệu mỏng, có kích thước đều nhau, khi cuốn sẽ không bị rơi hay đứt, vỡ.

 

 Để hoàn thiện một chiếc cuốn đầy đủ nguyên liệu và trông bắt mắt thì người làm phải kiên trì, không được "sốt ruột" (Ảnh: Huyền My).

Cuối cùng là khâu cuốn món ăn đòi hỏi sự kỳ công và tỉ mỉ nhất. Các nguyên liệu sau khi chế biến được bày riêng biệt, đặt trên mâm to chuẩn bị cho việc cuốn trở nên dễ dàng hơn.

Lấy một lá xà lách, gập lại rồi đặt lần lượt rau mùi, rau răm lên. Xếp tiếp bún, tôm, giò, đậu, thịt, trứng lên phần rau một cách khéo léo sao cho các nguyên liệu không che chắn nhau rồi lấy hành lá đã trần để cuộn lại.

 

Chiếc cuốn đạt chuẩn là phải đảm bảo tổng hòa đủ màu sắc, gồm màu trắng của bún, màu vàng trứng rán, màu xanh của rau, màu đỏ của tôm,... Lá xà lách không được gói kín hết mà phải đủ rộng để "khoe" được các nguyên liệu bên trong. Cuốn chặt tay, giữ các nguyên liệu không bị lỏng lẻo bằng sợi hành lá. Đoạn thắt giữa cuốn đảm bảo tạo đường cong đẹp mắt, còn phần trên và dưới xòe ra giống như chiếc nơ.

 

Ngoài cách làm công phu với nhiều nguyên liệu tươi ngon, màu sắc hấp dẫn, linh hồn của món cuốn Thủy Nguyên còn nằm ở bát nước chấm chua ngọt thơm mùi tỏi ớt.

Nước chấm phải được pha từ mắm nguyên chất, có đủ vị mặn của mắm, độ ngọt của đường, chua của chanh, thơm của tỏi và cay của ớt… Có thể cho thêm vài lát cà rốt và hành tây thái mỏng để bát nước chấm thêm hấp dẫn hơn.

 

Gắp một chiếc cuốn, chấm ngập vào bát nước mắm tỏi ớt chua cay rồi thưởng thức, thực khách không khỏi mê đắm vì món ăn vừa đẹp mắt, vừa ngon. Vị thanh mát của rau xanh, vị béo ngậy, bùi bùi của thịt, trứng, đậu rán hòa quyện cùng chút chua cay từ nước chấm khiến ai ăn một lần đều nhớ mãi.

Với nguyên liệu phong phú được chuẩn bị, chế biến tinh tế, món cuốn này cũng được xem là món ăn "giải ngấy" rất hiệu quả. Bởi thế mà món bún cuốn thường xuất hiện trong các dịp lễ Tết, tiệc tùng, đám cưới hỏi ở Thủy Nguyên. 

 

 Món cuốn Thủy Nguyên hài hòa cả màu sắc lẫn mùi vị, đủ "đánh thức" mọi giác quan của thực khách (Ảnh: Lan Ngọc).

Mỗi dịp cuối tuần, khi những người con, người cháu xa quê trở về nhà, cả gia đình lại quây quần bên nhau, tự tay gói những chiếc cuốn mang đậm hương vị tình thân và nét đẹp cuộc sống.

 

Nếu có dịp ghé thăm Thủy Nguyên, bạn dễ dàng tìm thấy và thưởng thức món cuốn trứ danh này ở các khu chợ lớn như chợ Trịnh Xá (xã Thiên Hương) hay chợ trung tâm thị trấn Núi Đèo. Thực khách có thể gọi số lượng cuốn tùy theo sức ăn. Mỗi chiếc có giá khoảng 2.500 - 3.000 đồng (thay đổi theo giá cả nguyên liệu).

Không chỉ là món ăn truyền thống, mang đậm bản sắc của vùng đất Thủy Nguyên, món cuốn hấp dẫn này còn được lan tỏa tới nhiều địa phương, tỉnh thành trong cả nước. Ở mỗi nơi, tùy theo điều kiện và sở thích mà người ta có thể làm món cuốn với các nguyên liệu khác nhau.