Cá khoai hay có nơi còn gọi là cá cháo là một loài cá sống ở chủ yếu ở vùng biển nông và gần bờ, thường xuất hiện từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Sở dĩ loài cá này có tên gọi như vậy là bởi thân hình tròn thon dài không có vảy, tựa như những củ khoai thế nên người dân miền biển đặt luôn cho chúng cái tên cá khoai để phân biệt với loài cá khác. 

 

Ngày trước, loài cá này chỉ được xem là món ăn dành cho người nghèo vì có giá thành rất rẻ, nhưng giờ đây chúng lại là thức qùa đặc sản mà không phải ai cũng có thể tìm mua được vì cá rất dễ bị ươn, khó bảo quản nên không vận chuyển đi xa được.

 

Cá khoai tươi ngon thì thân của nó phải ánh lên những tia máu hồng li ti mà bạn có thể quan sát bằng mắt thường. Mua được cá thì đem về rửa cho thật sạch, cắt riêng phần đầu, bỏ vây và ruột cá là bạn đã có thể chế biến nên vô vàn những món ngon từ cá khoai rồi.

 

 Ngày trước, loài cá này chỉ được xem là món ăn dành cho người nghèo nhưng giờ đây chúng lại là đặc sản mà không phải ai cũng có thể tìm mua được. Ảnh: catuoilonghai

Món ngon từ cá khoai đầu tiên phải kể tên chính là lẩu cá khoai, một trong những món đặc sản nổi tiếng mà du khách khi du lịch Quảng Bình đều mong muốn được một lần thưởng thức. Đặc biệt vào năm 2017, món lẩu này đã lọt vào top 100 món ăn đặc sản tiêu biểu của ẩm thực Việt Nam.

 

Tuy nhiên món lẩu cá khoai Quảng Bình này không phải lúc nào cũng có, nếu muốn ăn ngon thì bạn phải đợi đến đúng mùa cá về, vì lúc ấy là thời điểm cá khoai ngọt và thơm ngon nhất. Thoạt nhìn thì thấy cách nấu lẩu chẳng hề khó khăn nhưng thực chất cũng phải trải qua nhiều khâu chế biến cầu kỳ ngay từ khi chuẩn bị nguyên liệu. 

 

Cá khoai để nấu lẩu phải chọn loại tươi nhất, dày thịt, đem vể làm sạch ruột, bỏ đầu, bỏ đuôi rồi có thể cắt khúc hay để nguyên con tuỳ ý, sau đó ướp thêm chút gia vị như muối, ớt, tiêu,.. cho thịt cá đậm đà hơn. Còn phần nước lẩu thường sex có cà chua, khế, dưa cải, măng chua, nấm, nước cốt me. Tất cả được nấu chung với nhau và nêm nếm tùy theo khẩu vị mỗi người. 

 

Món ngon từ cá khoai này thường được kèm với bún, mì tôm và một số loại rau xanh như cải, rau muống, mồng tơi,... Đợi nước lẩu sôi thì nhúng cá vào trước cho chín tới thì vớt ra ngay, sau đó mới trụng thêm rau, có như thế thì thịt cá mới không bị nát. Còn gì tuyệt vời hơn giữa tiết trời giá rét của mùa đông, được thưởng thức nồi lẩu nóng hổi cùng những người thân của mình.

Thêm một món ngon từ cá khoai nữa mà không thể bỏ qua chính là khô cá khoai. Tuy nhiều vùng biển khác trên cả nước cũng có khô cá, nhưng nổi tiếng và chất lượng nhất thì phải kể đến khô cá khoai Cái Đôi Vàm ở Cà Mau.

 

Đặc sản Cà Mau này tạo được thương hiệu cho mình không chỉ bởi kinh nghiệm của người dân địa phương mà còn bởi nguyên liệu được lấy trực tiếp từ các tàu đánh cá nên các lúc nào cũng tươi rói. Chỉ cần đem cá về làm sạch, ướp thêm một ít muối để khử tanh rồi đặt thẳng thóm lên những cây sào tre hoặc vỉ tre rồi phơi nắng dăm ba bữa là có khô cá thành phẩm. 

 

Khô cá khoai Cái Đôi Vàm có thể dùng để chế biến nên nhiều món ăn khác nhưng  phổ biến nhất là đem nướng trên bếp than hồng cho đến khi dậy mùi và ngả vàng là có thể ăn được. Đặc biệt nếu có thêm chém mắm me hoặc giấm ớt chua cay mặn ngọt đủ vị để chấm kèm nữa thì ngon khó tả.

 

Cũng giống như nhiều loại cá khác, người dân xứ biển cũng rất hay sử dụng cá khoai để nấu canh chua. Món ngon từ cá khoai này không khó để nấu nên cứ đến mùa cá khoai về, đi đến đâu bạn cũng sẽ dễ dàng bắt gặp nó trong mâm cơm gia đình của người dân.

 

Cá sau khi được sơ chế thì có thể cắt ra làm hai đến ba khúc tùy ý, đem ướp với hỗn hợp gia vị gồm mắm, gừng, sả, hành khô, tỏi băm,…để cá bớt mùi tanh và giúp thịt cá được thấm vị.

Sau đó phi hành tỏi và cà chua cắt lát cho thơm và tạo màu sắt bắt mắt rồi cho nước vào nấu sôi thì cho cá khoai vào đến khi cá chín mới cho thêm hành lá, thì là và nêm nếm gia vị cho vừa miệng.

 

Một điều quan trọng là trong khi nấu canh, nhất định không được khuấy hay đảo đẻ tránh thịt cá khoai tan trong nước khiến món canh mất đi sự hấp dẫn. Một bát canh chua đúng điệu phải có vị chua thanh mát của cà chua lẫn với vị ngọt bùi của cá khoai, thêm chút vị cay của ớt...  hòa quyện vào nhau khiến ai ai cũng phải mê mẩn. 

Nếu có dịp du lịch miền Tây đến vùng biển Trà Vinh, hay Sóc Trăng, Cà Mau, Bạc Liêu bạn nhất định không được bỏ qua món cháo cá khoai dân dã. Tuy không nổi tiếng bằng cháo cá lóc của ẩm thực miền Tây nhưng món ngon từ cá khoai này vẫn là món ăn khoái khẩu của nhiều người bởi hương vị thơm ngon, thanh mát và cực bổ dưỡng của mình.

 

Nấu cháo khoai không khó nhưng quan trọng là bạn phải biết cách chọn mua những con cá tươi vừa được đánh bắt từ dưới biển lên, thân trong ruốt và vảy ánh hồng tự nhiên. Nếu thấy cá khoai xỉn màu, vây bị đen thì không nên mua vì có thể cá đã bị tẩm chất bảo quản hoặc bị ươn.

 

Món ngon từ cá khoai này rất mát, bổ dưỡng lại lành tính nên từ người lớn đến trẻ con đều ưa thích. Từng miếng cá khoai có vị ngọt tự nhiên kết hợp với với mùi thơm của hành, cay nồng của tiêu, ớt và mát lành của các loại rau ăn kèm.

 

Tất cả đã tạo nên một món đặc sản miền Tây mà đảm bảo rằng ai đã một lần được thưởng thức thì sẽ nhớ mãi hương vị đặc trưng ấy.

Món ngon từ cá khoai cuối cùng mà bạn phải thử qua đó là món cá khoai kho keo. Món ăn này khá dễ làm, chỉ cần chuẩn bị một số nguyên liệu đơn giản như cá khoai tươi, hành tỏi khô, ớt, tiêu, nước mắm ngon và một số gia vị khác để gia giảm theo khẩu vị của mỗi người.

 

Cá khoai kho muốn đậm đà thì phải đem ướp trước với tỏi băm, hành tím, nước mắm, ớt, tiêu,… cho ngấm gia vị. Món ăn đạt chuẩn thì phải có màu nâu cánh gián đẹp mắt, thịt cá không bị nát và phải có vị đậm đà, béo ngậy. Vào những ngày lạnh hay trời mưa, nếu có một nồi cá kho để ăn kèm với bát cơm trắng nóng hổi thì không còn gì bằng.

 

Tuy không phải những món ăn sang trọng hay cầu kỳ nhưng với người Việt mà nhất là người dân miền biển thì những món ngon từ cá khoai vẫn luôn là đặc sản trong lòng họ. Vậy nên nếu có dịp bạn nhất định phải thử qua những món ăn ấy nhé!