Trong trận chiến Ngọc Hồi – Đống Đa xuân Kỷ Dậu cách đây 231 năm, quân Thanh chọn cách phòng ngự chủ động, để làm tiêu hao sinh lực quân Đại Việt, sau đó sẽ phản công và tiêu diệt toàn bộ.

Quân Đại Việt chuẩn bị vũ khí để tấn công, phốt pho được lấy từ các thuyền ra và cho vào hoả cầu, hoả lửa ở dạng ngọn đuốc và cây lao hoặc là bình phun được đưa đến cho từng quân sĩ. Việc này cũng được các nhà truyền giáo ghi lại, đây cũng là dấu vết về bằng chứng phốt pho vì phốt pho tự cháy trong không khí nên bắt buộc phải ngâm dưới nước, khi cho vào hoả cầu phải sử dụng ngay.

Đây là lần đầu tiên trong hàng nghìn năm lịch sử, quân Đại Việt tấn công chủ động vào đội quân xâm lược đông hơn rất nhiều lần và ở trong thành lũy vững chắc.

Đầu tiên quân Việt sẽ bắn thần công hoặc phóng tên lửa ở tầm xa (như một quả pháo thăng thiên to hơn) với đầu nổ là phốt pho, gần hơn thì phóng lao hoặc tung các bó đuốc có phần đầu là bom phốt pho hoặc hợp chất nhựa thông trộn rượu, khi cháy bám vào quân thù như napalm ngày nay. Khi giáp lá cà thì phun hoả lửa vào quân thù, gần nữa thì mới dùng kiếm ngắn.

Tôi có thể tưởng tượng những giây phút đầu tiên quân Thanh chờ đội quân Đại Việt tấn công, chắc hẳn quân Thanh rất ngạc nhiên là sao quân Đại Việt lại xông vào thành luỹ vững chắc để chết hay sao. Thế rồi những quả hoả cầu đầu tiên được bắn tới đám lính quân Thanh, quân Thanh nghĩ quả hoả cầu đó chỉ như là quả pháo đùng đốt tết to hơn mà thôi, chả ăn nhằm gì…

Tiếng nổ đầu tiên tương đương với pháo đùng thật, tiếp theo là một loại bụi được bung ra rồi tiếng nổ thứ hai dữ dội hơn phát ra kèm theo độ bỏng khủng khiếp và quân Thanh cảm thấy như là đang trong vạc dầu sôi. Quân Thanh lần đầu tiên trong đời đối diện với bom phốt pho với độ nóng theo sử sách nhà Thanh mô tả: “Nó (chỉ hỏa nổ - hỏa cầu) nhanh như sấm chớp, nóng như thò tay vào vạc dầu”. Đây cũng là một bằng chứng vô cùng thuyết phục cho giả thuyết phốt pho, vì đặc trưng của bỏng phốt pho là bỏng sâu trợt hết da thịt ra ngoài như là nhúng tay vào vạc dầu sôi, kèm theo hiệu ứng phốt pho nổ trong không khí, hút ôxy trong không khí nên nhanh như chớp.

Bom phốt pho nổ với màn khói trắng đặc trưng với độ bỏng vô cùng khủng khiếp, đau đớn cũng kinh khủng khiến quân Thanh vô cùng hoảng loạn. Một điểm nữa là khi bom phốt pho nổ thì nguyên lý của nó là hút ôxy trong không khí rất nhanh… Quân Thanh bắt đầu hoảng loạn và đa số bắt đầu ngồi thụp xuống để tránh, đây chính là điều giết quân Thanh nhiều nhất, vì nơi hoả cầu phốt pho nổ không có ôxy, trong vòng một phút tất cả đều chết ngạt. Càng nhiều quân thì càng dễ chết, lúc đó mật độ quân Thanh tập trung rất đông, chỉ cần vài quả hoả cầu phốt pho là rất nhiều địch chết.

Chỉ sau vài tiếng chiến đấu ở Đống Đa, xác địch chết hàng loạt và được chôn ở 12 gò to, càng chứng tỏ giả thuyết phốt pho là đúng vì đó là chết do ngạt khí sau khi bom phốt pho nổ. Những tên lính Thanh nếu chạy thoát được khỏi đám cháy phốt pho thì cũng rất yếu vì đã hít phải khí độc và trong phổi có rất ít ôxy nên rất mệt mỏi, không còn sức chiến đấu.

Các tráng sĩ đi theo sau đụn rơm tiến đến sát đồn luỹ quân Thanh, trong tay có lựu đạn phốt pho, có lao và bó đuốc, trong đó là chất lỏng cháy như napalm. Khi đến gần đồn luỹ địch thì sẽ tung hết vào trong...

Quân Thanh không bị bất ngờ vì lí do bị đánh mà hoàn toàn bất ngờ là do gặp phải bom phốt pho, một thứ vũ khí huỷ diệt hàng loạt mà đến nay, năm 2020, nó cũng chỉ đứng sau bom nguyên tử. 

Có một nhà thơ đương thời đã viết: “Một trận rồng lửa giặc tan tành/Bỏ thành cướp đó trốn cho nhanh”. Bản thân câu thơ “Một trận rồng lửa...” là bằng chứng lửa phốt pho tiêu diệt quân thù.

Khi các cánh quân Đại Việt đánh đến Đống Đa - Thăng Long, những quân sĩ thân tín đã kịp báo cho Tôn Sĩ Nghị biết hậu quả khủng khiếp của hoả cầu Đại Việt, không có cách gì để chống trả, mà phải chạy cho nhanh mặc dù lúc đó quân Thanh đông gấp nhiều lần quân Đại Việt và đa số chắc có trình độ võ thuật cao cường. Phốt pho là chất dễ cháy trong không khí nên quân Thanh không thể có một quả hoả cầu phốt pho nào mang về nên nhà Thanh hoàn toàn không biết là vì sao Đại Việt có hoả cầu khủng khiếp như thế. Đại thắng Ngọc Hồi – Đống Đa đã khiến vua Càn Long phải nhượng bộ, bỏ lệ cống nạp người và vàng, sẵn sàng gả công chúa và cắt lưỡng quảng cho Đại Việt.

Một bằng chứng gián tiếp nữa là sau khi chiến thắng quân Thanh, vua Quang Trung không ngay lập tức sử dụng đội quân đang có nhuệ khí rất cao vào nam đánh nhà Nguyễn, đơn giản vì vua hết bom phốt pho. Rồi bằng chứng nữa là Đại Việt thời vua Quang Trung dòm ngó nhà Thanh, vì với đủ lượng bom phốt pho thì việc đánh chiếm nhà Thanh cũng hoàn toàn có cơ sở.