Các nhà khoa học Mỹ phát triển thành công pin điện mặt trời hiệu suất kỳ lục bằng vật liệu III-V, sử dụng kỹ thuật “giếng lượng tử”. Pin được phát triển cho các thiết bị không gian vũ trụ.
Các nhà nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Năng lượng tái tạo
Quốc gia (NREL) Bộ Năng lượng Mỹ chế tạo thành công một pin mặt trời với hiệu
suất kỷ lục 39,5% dưới chất lượng chiếu sáng trực tiếp 1- mặt trời. Đây là pin
mặt trời có hiệu suất cao nhất từ trước tới nay, được đo bằng điều kiện tiêu
chuẩn 1 Mặt trời.
Myles Steiner, một nhà khoa học cấp cao trong Nhóm Quang điện
tinh thể hiệu suất cao (PV) của NREL, nghiên cứu viên chính của dự án cho biết,
tế bào mới hiệu quả và có thiết kế đơn giản hơn,được sử dụng cho nhiều ứng dụng
mới, hạn chế về diện tích hoặc những ứng dụng trong không gian vũ trụ có bức xạ
thấp". Ông làm việc cùng với các đồng nghiệp NREL Ryan France, John Geisz,
Tao Song, Waldo Olavarria, Michelle Young và Alan Kibbler.
Chi tiết của công trình nghiên cứu được đăng tải trong bài
báo "Pin mặt trời ba điểm tiếp giáp với 39,5% trên mặt đất và 34,2% hiệu
suất không gian, được kích hoạt bởi các giếng lượng tử dày siêu kết tụ " trên
tạp chí Joule số tháng 5 .
Năm 2020, các nhà khoa học của NREL đã lập kỷ lục với pin mặt
trời 6 điểm nối có hiệu suất 39,2% sử dụng vật liệu III-V.
Một số pin mặt trời tốt nhất hiện nay phát triển trên kiến
trúc đa chức năng biến chất đảo ngược (IMM), phát minh tại NREL. Pin mặt trời
IMM 3 điểm tiếp giáp mới được cải tiến này được đưa vào Biểu đồ Nghiên cứu Hiệu
quả Tốt nhất về pin mặt trời. Biểu đồ cho thấy sự thành công của pin mặt trời
thử nghiệm, vượt kỷ lục IMM 3 điểm nối trước đó là 37,9% do công ty Sharp
Corporation của Nhật Bản thiết lập năm 2013.
Sự tăng cường hiệu suất trong nghiên cứu về pin mặt trời
"giếng lượng tử" có được nhờ sử dụng nhiều lớp rất mỏng sửa đổi các đặc
tính của pin mặt trời. Các nhà khoa học đã phát triển một tế bào năng lượng mặt
trời giếng lượng tử với hiệu suất chưa từng có và triển khai thành một thiết bị
có 3 điểm nối với các khe năng lượng khác nhau, trong đó mỗi điểm giao nhau được
điều chỉnh để thu nhận và sử dụng những phần khác nhau của quang phổ mặt trời.
Vật liệu III-V, được đặt tên này vì vị trí của vật chất trong
bảng tuần hoàn, trải dài trên hàng loạt các khe năng lượng, cho phép hướng đến
các phần khác nhau của quang phổ mặt trời.
Điểm tiếp giáp trên cùng được làm bằng gali indium phosphide
(GaInP), phần giữa là gali arsenide (GaAs) với các giếng lượng tử và phần đáy là
mạng tinh thể gallium indium arsenide không khớp (GaInAs). Những vật liệu này
đã được tối ưu hóa cao qua nhiều thập kỷ nghiên cứu.
Sơ đồ cấu trúc tế bào quang điện pin điện mặt trời 3 điểm tiếp xúc giếng lượng tử. Ảnh NREL
TS Ryan France, nhà thiết kế tế bào quang điện, đồng tác giả
nghiên cứu cho biết, GaAs là một vật liệu tuyệt vời và thường được sử dụng
trong những tế bào đa chức năng III-V, nhưng không có khe năng lượng (bandgap)
chính xác cho một tế bào ba điểm nối, do đó sự cân bằng của dòng quang giữa ba
tế bào không được tối ưu. Nhóm nghiên cứu đã sửa đổi bandgap những vẫn duy trì
chất lượng vật liệu bằng giải pháp sử dụng các giếng lượng tử nhằm nâng cao hiệu
suất của thiết bị này và có thể cho những ứng dụng tiềm năng.
Nhóm nhà khoa học đã sử dụng các giếng lượng tử ở lớp giữa để
mở rộng dải tần của tế bào GaAs, tăng lượng ánh sáng mà tế bào quang điện có thể
hấp thụ. Nhóm đã phát triển thành công các thiết bị giếng lượng tử dày về quang
học nhưng không bị hao hụt điện áp lớn. Nhóm nghiên cứu đã ủ gia nhiệt tế bào
trên cùng GaInP trong quá trình phát triển để tăng cường hiệu suất và cách giảm
thiểu mật độ lệch luồng trong mạng tinh thể GaInA không khớp. Về cơ bản, 3 vật
liệu này đã hình thành một cấu trúc thiết kế tế bào quang điện mới.
Tế bào III-V có hiệu suất cao, nhưng quy trình sản xuất truyền
thống rất tốn kém. Tế bào quang điện III-V được sử dụng để cung cấp năng lượng
cho những ứng dụng cao cấp như vệ tinh không gian, máy bay không người lái và những
công nghệ cao cấp khác. Nhóm nghiên cứu tại NREL nỗ lực giảm thiểu chi phí sản
xuất tế bào III-V để các tế bào này có hiệu quả kinh tế cao hơn.
Tế bào III-V mới cũng được thử nghiệm hiệu quả hoạt động trong
các phương tiện bay không gian như các vệ tinh thông tin liên lạc, sử dụng nguồn
năng lượng từ pin mặt trời với hiệu suất đạt 34,2% bắt đầu sử dụng. Thiết kế hiện
nay của tế bào phù hợp với môi trường bức xạ thấp và các nhà khoa học đang phát
triển cấu trúc của tế bào đối với môi trường bức xạ cao hơn.