Đền Điều Sơn thờ thân mẫu Đức Thánh Gióng được phong là Mẫu nghi thiên hạ Thượng đẳng thần và thờ bà Công chúa Khôn Ninh (con gái Lê Lai, con nuôi vua Lê Thái Tổ) là vợ tướng Trần Lựu.
Cụm di tích đền – chùa Điều Sơn nằm dưới chân núi Điều Sơn,
phường Thị Cầu, thành phố Bắc Ninh. Đền, chùa Điều Sơn được trùng tu tôn tạo lớn
vào năm 1687.
Đền Điếu Sơn.
Trải qua trường kỳ lịch sử, đền được tu bổ và tôn tạo nhiều
lần, kiến trúc hiện nay thuộc thời Nguyễn với bố cục mặt bằng kiến trúc kiểu
“tiền Thánh hậu Phật” kết cấu theo kiểu chũ Nhị gồm: Tiền tế và Hậu cung. Tòa
Tiền tế gồm 3 gian 2 chái, bộ khung gỗ lim và vì kèo theo kiểu thức truyền thống
“giá chiêng”. Hậu cung là nơi đặt tượng thờ thân mẫu Thánh Gióng với bức hoành
phi cổ “Mẫu nghi thiên hạ”.
Đền Điều Sơn còn phối thờ nhị thánh Cao Sơn Đại vương, Quý
Minh Đại vương, thánh Tam Giang (là
Trương Hống, Trương Hát) và hai vị nhân thần là vợ chồng tướng Trần Lựu (người
có công đánh giặc Minh tại chiến tuyến Pha Lũy, Chi Lăng và thành Thị Cầu vào
thế kỷ XV).
Chùa Điều Sơn nằm cạnh đền là công trình kiến trúc có từ thời
Nguyễn có kết cấu kiến trúc chữ Đinh gồm 5 gian Tiền đường và 3 gian Thượng điện.
Hiện nay, chùa còn giữ gìn được những di vật thời Nguyễn như: tượng, chuông đồng,
đại tự, câu đối bia đá.
Lễ hội truyền thống Đền Chùa Điều Sơn - Thị Cầu Bắc Ninh - Mậu Tuất 2018
Đến nay chùa Điều Sơn cùng với đền Điều Sơn tạo thành một cụm
di tích lịch sử - văn hóa, được Nhà nước xếp hạng ngày 02 tháng 3 năm 1990.
Chùa Cao được xây dựng bên sườn núi Thiềm thuộc địa phận xóm Đìa núi ngày nay.
Hàng năm có nhiều đoàn khách trong và ngoài làng về dâng hương lễ Phật và vãng
cảnh, nhất là vào dịp Lễ thượng nguyên (rằm tháng giêng âm lịch).
Cụm di tích Đền – Chùa Điều Sơn được Bộ Văn hóa-Thông tin xếp
hạng là di tích lịch sử văn hóa năm 1990.