Cụm di tích Đình – Miếu Phượng An, thôn Phượng An, xã Phượng Lâu, thành phố Việt Trì. Đình thờ phụng Hùng Duệ Vương – Hùng Vương thứ 18 và các tướng lĩnh Tản Viên Sơn Thánh, Quý Minh Đại vương. Miếu thờ phụng tướng nghĩa binh thời Trần đánh giặc Nguyên Mông.
Di tích được gọi theo tên địa danh là Đình Phượng An,
thuộc thôn Phượng An, xã Phượng Lâu, thành phố Việt Trì. Vào thời
Nguyễn, thôn Phượng An có tên gọi là thôn Thạch Quả nên đình còn được
gọi là đình Thạch Quả.
Đình Phượng An được xây dựng theo hướng Đông - Nam, có
bố cục mặt bằng hình chữ Nhất(-)một tòa, 3 gian, 2 dĩ với tổng
diện tích là 169,12m2. Đình được xây dựng vào năm Cảnh Thịnh thứ
nhất - năm 1793, đến năm Bảo Đại thứ 12 năm 1936, đình được trùng tu
lớn. Năm 1987 và những năm sau này ngôi đình được tu sửa nhỏ vài lần như
đảo ngói, thay dui mè.
Qua nhiều giai đoạn lịch sử, đình Phượng An về cơ bản
vẫn giữ được phong cách kiến trúc nghệ thuật của thế kỷ 18. Hiện
đình vẫn giữ được những cổ vật như Ngai thờ mang phong cách nghệ
thuật thời Hậu Lê, Kiệu bát cống, bộ đồ lễ lễ và bát bửu, hoành
phi, câu đối...
Phần kiến trúc gỗ của đình được chạm trổ, trang
trí tinh xảo với kỹ thuật chạm lộng, chạm nổi, đục bong, chạm thủng
với những đề tài chủ đạo như Tiên cưỡi phượng, rồng, ổ rồng, tứ linh
....
Hàng năm nhân dân tổ chức lễ hội làng vào các ngày
âm lịch: Ngày mồng 1 Tết mở cửa đình khai xuân, ngày mồng 4 tháng giêng
tế cầu đinh, cầu tài, ngày mồng 6 tháng 9 là lễ rước thần hiệu về
thờ.
Năm 2007 đình
Phượng An được bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di tích
lịch sử văn hóa cấp Quốc gia./.
Miếu Phượng An
Di tích được gọi theo tên địa danh là miếu Phượng An
thuộc thôn Phượng An, xã Phượng Lâu, thành phố Việt Trì.
Miếu Phượng An thờ thần Dũng Mãnh Hầu đại vương,
húy là Dũng, danh tướng thuộc thời kỳ lịch sử triều Trần. Theo
chuyện kể dân gian, vào thời Trần, ở làng Phượng An có hai vợ chồng
mở lò luyện Vật, sinh được người con trai tuấn tú đặt tên là Lê Anh
Dũng. Khi giặc Nguyên Mông sang xâm lược nước ta, Lê Anh Dũng đã tập
hợp dân binh đánh giặc, do lực mỏng lại gặp viện binh của giặc nên
lực lượng dân binh thất bại, thiệt hại nặng nề. Chủ tướng Lê Anh Dũng chạy
về tới làng thì hy sinh vì vết thương quá nặng. Người dân địa phương ghi
nhớ công đức của ngài nên lập miếu thờ.
Miếu Phượng An nhìn theo hướng Đông - Nam, phía trước
là cây si cổ thụ đã được hội bảo vệ thiên nhiên môi trường Việt Nam
công nhận là cây di sản Việt Nam năm 2014.
Miếu có bố cục
mặt bằng hình chữ Nhất (-) với tổng diện tích 52,08m2. Miếu
được xây dựng vào đầu thế kỷ 19, thời Nguyễn, năm Minh Mệnh thứ 19 -
năm 1838. Miếu đã qua một vài lần tu sửa nhỏ, kiến trúc cơ bản được bảo
lưu đến ngày nay,
Hiện trong miếu vẫn giữ được những bức phù điêu chạm
khắc với phong cách nghệ thuật đầu thế kỷ 19 có giá trị cao. Đó là
các bức trang trí trên cốn mê, cốn nách, xà rồng với chủ đề chính là
rồng bằng kỹ thuật chạm lộng, đục bong, chạm nổi, sơn nâu trên nền gỗ
lim. Trong miếu hiện vẫn còn lưu
giữ được những cổ vật giá trị như:
Lư hương đất nung hình khối tứ giác, tay hình rồng
uốn và chim phượng , một số hiện vật có chất liệu bằng gỗ.
Ngai thờ cổ mang phong cách nghệ thuật thời Hậu Lê. Những
di vật cổ như Kiệu bát cống, bộ đồ tế lễ, bát bửu, hoành phi, câu
đối...
Hàng năm nhân dân tổ chức lễ hội làng vào ngày:
Ngày mồng 10 tháng giêng. Sau phần phần lễ theo nghi thức truyền thống
là phần hội có thi đấu vật, kéo co, cờ tướng ...
Năm 2007 Miếu
Phượng An được bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng di
tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia.
Nguồn: Cổng thông tin thành phố Việt Trì