Đền Ba Voi được xây dựng từ thế kỷ thứ XI, nằm sát ven sông Cà Lồ là một trong những ngôi đền có ý nghĩa quan trọng trong đời sống văn hóa, tâm linh của người dân xã Nguyên Khê nói riêng, huyện Đông Anh và TP. Hà Nội nói chung.
Đây là ngôi đền thờ Đức Thánh Tam Giang đã có công giúp vua
Triệu Việt Vương đánh đuổi giặc ngoại xâm phương Bắc, dựng nên nước Vạn Xuân
năm 502. Thánh Tam Giang là danh xưng mà người dân Việt Nam tôn vinh chung hai
vị tướng Trương Hống và Trương Hát, có công lao to lớn trong cuộc chiến chống
giặc ngoại xâm, bảo vệ đất nước.
Đền Ba Voi (xã Nguyên Khê, H.Đông Anh, Hà Nội) được xây dựng
từ thời nhà Lý. Năm 1947, giặc Pháp đã phá ngôi đền để lập bốt, xây cứ điểm. Đến
năm 1992, nhân dân địa phương đã dựng lại ngôi đền để tiếp tục thờ phụng Thánh
Tam Giang.
Qua nhiều lần trùng tu, sửa chữa, năm 2012, nhân dân trong
vùng tiếp tục đóng góp, phục dựng lại ngôi đền Ba Voi theo lối kiến trúc cổ và
tôn tạo thành một quần thể di tích, gồm: đền Ba Voi, đền Mẫu Thánh Tiên, chùa
Tiên Phúc, nhà thờ Tổ Đường, tam tượng voi...
Quần thể di tích lịch sử Đền Ba Voi
Đền Ba Voi, nơi thờ phụng Thánh Tam Giang
Ngày 6/9/2015, quần thể đền Ba Voi được UBND TP.Hà Nội xếp hạng di
tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố.
Tuy nhiên, tình trạng sạt lở, sụt lún bờ hữu sông Cà Lồ đang
đe doạ nghiêm trọng an toàn ngôi đền này.
Những năm gần đây, do ảnh hưởng của thiên tai, tình trạng sạt lở ven bờ
hữu sông Cà Lồ đoạn qua đền Ba Voi diễn biến phức tạp. Hiện bờ sông khu
vực đền Ba Voi xuất hiện lún sụt và mạch sủi nước ngầm chảy từ đất liền
ra sông. Ảnh Hà Long.
Khoảng từ 3
tháng đầu năm 2020, nhiều mảng đất lớn dọc bờ sông Cà Lồ đoạn từ đền Ba Voi đến
cầu Phủ Lỗ bị sạt lở. Trong khuôn viên di tích đền Ba Voi, nhiều công
trình gần mép bờ sông bị nứt xé trần bê tông, sụt nền sân, các mảng tường chằng
chịt vết hở. Phía bên dưới, khu vực tường và móng cũng có đoạn bị nứt, vỡ
nghiêm trọng.
Thành phố Hà Nội ban bố tình trạng khẩn cấp sau sự cố sạt lở bờ sông
trên địa bàn các huyện Ba Vì, Quốc Oai, Chương Mỹ và Đông Anh. Đền Ba
Voi, một di tích được xếp hạng đã phải đóng cửa do nhiều hạng mục của di
tích bị nứt vỡ.