Đền Triều Thôn, phường Nam Sơn, thành phố Bắc Ninh được khởi dựng từ lâu đời, thờ phụng thờ Tam vị Thành hoàng Bình Khấu Thượng Tướng quân Nguyễn Hồng, Nguyễn Tỉnh, Nguyễn Tuấn, danh tướng có công bình giặc Chiêm Thành triều Lý.
Đền có kết cấu kiến trúc hình chữ Nhị.
Đền Triều Thôn hiện được tọa lạc trên diện tích đất gần 1.400m2, ở vị trí trung tâm của làng, mặt quay hướng Nam, phía trước là cánh đồng, xung quanh là khu dân cư đông đúc.
Đền có kiến trúc hình chữ Nhị gồm 2 tòa 5 gian Tiền tế và 3 gian Hậu cung với bộ khung gỗ lim, kết cấu vì nóc kiểu “con chồng giá chiêng”, quá giang gác tường. Trên các con rường bào trơn đóng bén kỹ lưỡng, không gian được chạm khắc mang phong cách thời Nguyễn.
Hậu cung 3 gian với bộ khung gỗ lim chắc chắn.
Thần tích và Sắc phong còn lưu lại ở đền cho biết, đền thờ Tam vị Đại vương: Đương Cảnh Thành hoàng đệ nhất vị Bình Khấu Thượng Tướng quân, húy Hồng, họ Nguyễn, tự Anh uy Thượng đẳng thần Đại vương; Đệ nhị vị Bình Khấu Thượng tướng quân, húy Tĩnh, tự Hùng vũ Thượng đẳng thần Đại vương; Đệ tam vị Bình Khấu Thượng tướng quân, húy Tuấn, tự Tú Chung Thượng đẳng thần Đại vương - có công đánh giặc Chiêm Thành - thời Lý.
Theo thần phả của làng Triều Thôn còn lưu giữ được, đình, đền thờ tam vị thượng tướng quân có công phù quốc, bình Xiêm dưới triều Lý là Nguyễn Hồng, Nguyễn Tỉnh, Nguyễn Tuấn.
Ba vị cùng sinh ngày 7 tháng 7 năm Bính Thìn, phụng mệnh ấn tiên phong đã anh dũng giúp vua dẹp giặc mang lại thái bình thịnh trị cho đất nước; sau chiến thắng về kinh được nhà vua xuống chiếu phong tặng “Tam công đồng vị bình khẩu thượng tướng quân”.
Khi yến tiệc ban thưởng tước xong, các vị lập biểu tâu vua cho được hồi trang gia quán. Ngày 13 tháng 11cùng năm, sau bữa tiệc khao các vị bô lão trong làng, ba vị cùng đi vãn cảnh quê hương rồi đột nhiên cùng hoá tử. Các nhà chức trách và dân làm biểu tâu về triều. Vua lập tức lệnh cho triều thần tặng sắc phong và 1000 quan tiền dùng cho hậu sự.
Chỉ ít lâu sau Đệ nhất vị Lý triều tặng phong “Bình khẩu thượng tướng quân “ (huý Hồng tự An Huy thượng đẳng thần đại vương). Đệ nhị vị Lý triều tặng phong “ Bình khẩu thượng tướng quân “ (huý Tĩnh Tự Hồng vũ thượng đẳng thần đại vương). Đệ tam vị Lý triều phong “ Bình khẩu thượng tướng quân“ (huý Tuấn Tự tú chung thượng đẳng thần đại vương ).
Đến vương triều Nguyễn, vua Khải Định năm thứ 9 ngày 15 tháng 7 sắc phong tam vị Bình Khẩu thượng tướng quân và phong Quang Uý Dự bảo chung hưng tôn thần chuẩn kỳ phụng nị.
Bờ nóc tòa Đại đình có đắp đôi rồng chầu mặt nguyệt.
Đền không có lễ hội truyền thống riêng. Theo thông lệ, ngày 7 tháng 7 ngày sinh thánh; ngày 13 tháng 11 ngày hóa thánh, vào các ngày này Ban khánh tiết cùng nhân dân thôn xóm sắm sửa lễ vật tế thánh. Ngoài ra, vào các ngày tuần Rằm, mồng một, các dịp lễ, Tết Nguyên đán, nhân dân địa phương tới đền cầu mong điều tốt đẹp cho gia đình.
Hiện đền còn bảo lưu được các tài liệu cổ có giá trị như: 5 đạo sắc phong thời Nguyễn, các đồ thờ tự tiêu biểu như bát hương sành, ống sắc…. Đền là trung tâm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của cộng đồng cư dân, nơi gắn kết cộng đồng làng xã.
Hậu cung thờ Tam Vị Đại vương.
Đền làng Triều Thôn được UBND tỉnh xếp hạng Di tích lịch sử văn hoá - Quyết định số 110/1998/QĐ-UB ngày 31/12/1998.
H.Y
Nguồn: Cổng thông tin điện tử Tỉnh Bắc Ninh