Tọa lạc tại địa bàn xã Bồ Lý (huyện Tam Đảo), đình Bồ Lý được UBND tỉnh Vĩnh Phúc xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh vào năm 2007. Ngôi đình này đang xuống cấp nghiêm trọng, cần được gìn giữ và bảo tồn, trước hết nhờ vào ý thức của nhân dân.

Di tích đình Bồ Lý thờ phụng hai vị thành hoàng làng là Giàn Sơn Linh Ứng tôn thần và Giang Khẩu Hộ Sát Linh Thính tôn thần. Hai vị thần đã có công phò giúp vua Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân, bảo vệ chủ quyền, thống nhất đất nước.

 Đình Bồ Lý ở Tam Đảo. ( Nguồn: Internet )

Ngay cả những người già nhất ở làng cũng không còn nhớ đình được xây dựng từ bao giờ. Chiến tranh và giặc trong giặc ngoài đã tàn phá đình từ cuối thế kỷ XIX. Đình được phục hồi theo kiểu chuôi vồ vào năm 1935, câu đầu ghi rõ “Ất Hợi niên thập nhất nguyệt trong đông” (Tháng mười một mùa đông năm Ất Hợi). Ba gian đại bái được đại tu năm 1997, trong khi tường bao quanh khu di tích được xây vào năm 2002.

Lễ hội đình Bồ Lý được diễn ra hàng năm. (Nguồn: Internet)

Kết cấu và kiến trúc gỗ mang nét truyền thống được xây dựng từ đầu thế kỷ XX khiến đình Bồ Lý như còn giữ được phần nào các giá trị cổ cả về chạm khắc dân gian.

Nơi đây cũng là trung tâm tín ngưỡng của toàn xã Bồ Lý. Tuy nhiên dấu vết thời gian cũng đang in hằn ngày một sâu sắc lên ngôi đình này. Sự tàn phá nghiêm trọng của thiên nhiên cũng khiến diện mạo của đình Bồ Lý xuống cấp nghiêm trọng.

Theo bản kê Thần tích - Thần sắc (năm 1938) hiện được lưu trữ tại Viện Thông tin Khoa học xã hội (Hà Nội) và những mỹ tự ghi trên long ngai bài vị thờ tại đình, di tích đình Bồ Lý thờ 2 vị thành hoàng làng là Giang Khẩu Hộ Sát Linh Thính tôn thần và Giàn Sơn Linh Ứng tôn thần, tương truyền đã có công phò giúp vua Đinh Tiên Hoàng dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất đất nước, bảo vệ dân chúng.

Trong các tài liệu còn lại đến nay chỉ thấy ghi là đình đã có từ rất lâu, tuy nhiên do chiến tranh, giặc giã cuối thể kỷ XIX-đầu thế kỷ XX nên bị tàn phá và hư hỏng nặng nề.

Năm 1935, đình được phục hồi với dàn cột cái, rường xà theo kiểu chuôi vồ, trên câu đầu còn ghi các chữ Hán “Ất Hợi niên thập nhất nguyệt trọng đông” tức “Tháng mời một-Mùa đông năm Ất Hợi”. Năm 1936 (Bính Tỵ) xây tường bao quanh đình. Năm 1997 đại tu 3 gian đại bái. Năm 2002 xây tường bao quanh khu di tích.

Đình Bồ Lý hiện nay với những kết cấu kiến trúc gỗ truyền thống được dựng lên đầu thế kỷ XX, tuy đơn giản, nhưng vẫn còn giữ được phần nào những giá trị về mặt kiến trúc cũng như chạm khắc dân gian… Đặc biệt tại đình còn lưu giữ được 2 bộ long ngai bài vị có ghi chữ hán, trang trí cầu kỳ, đẹp mắt và vẫn còn tươi nét sơn son thếp vàng.

Tại đình, hàng năm, vẫn diễn ra các hoạt động lễ hội, tế tiệc nhộn nhịp và là trung tâm tín ngưỡng của nhân dân toàn xã. Những giá trị vật thể và phi vật thể còn lưu giữ được ở đình Bồ Lý là rất đáng được trân trọng, gìn giữ, bảo tồn và phát huy. Tuy nhiên, qua nhiều năm tồn tại, bị ảnh hưởng bởi sự tàn phá của thiên nhiên, ngôi đình hiện đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng.

Một số hạng mục bên trong ngôi đình như hệ thống cột, kèo, xà dọc, ngang đều đã bị mối mọt xông rỗng nham nhở, mái ngói trũng võng, thấm dột nhiều chỗ. Một số bức tường xây đã bị nứt toác, bong tróc lớp vữa… gây nguy hại đến việc bảo quản những di vật quý giá được lưu giữ trong đình.

Hơn 5 năm nay, mỗi khi trời mưa, mọi người không ai dám vào đình. Có hôm, nhân dân đang họp trong đình thì trời nổi gió, mưa to, mọi người phải chạy đi nơi khác hoặc chạy về nhà vì đình bị mối mọt, sợ bị sập.

Phần mái ở gian giữa có nhiều chỗ ngói xô lệch, khi trời mưa một số vật dụng, đồ thờ bên trong bị ướt. Tình trạng xuống cấp của di tích đình Bồ Lý không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng của bà con trong xã, mà còn làm mai một nét cổ kính của một di tích có ý nghĩa lịch sử.

Để khắc phục, hàng năm UBND xã Bồ Lý chỉ hỗ trợ được một phần kinh phí để sửa chữa nhỏ, trong khi kinh phí để trùng tu ngôi đình dự kiến khá lớn.

Trước nguy cơ kiến trúc đình Bồ Lý - di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh đang bị hư hỏng nặng, chính quyền và nhân dân xã Bồ Lý rất mong được các sở, ngành chức năng tỉnh Vĩnh Phúc và UBND huyện Tam Đảo có kế hoạch bảo tồn, duy tu tôn tạo di tích lịch sử, văn hóa đình Bồ Lý.

Trước khi các cơ quan chức năng chuẩn bị thêm nhiều biện pháp mới để tôn tạo di tích lịch sử này, bạn – những vị khác du lịch đáng mến của thị trấn Tam Đảo hãy đến và tham gia lễ hội đình Bồ Lý, cũng chính là góp phần giữ gìn nét văn hóa truyền thống của dân tộc ta.

Theo dulichtamdao.net