Đình đền Mạo Phổ xã Lương Lỗ, huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ thờ phụng Thánh mẫu hiệu Trung Hòa, húy Duyên và ba vị thánh ông là các con của Thánh Mẫu: Hiệu Đệ nhất Quan lang, húy Bút; Hiệu Đệ nhị Quan lang, húy Lôi và Hiệu Đệ tam Quan lang, húy Mao.
Thánh mẫu Duyên Hòa là thứ phi của vua Hùng thứ 17, sinh được
ba vị Đức ông, trưởng thành làm tướng đánh giặc Thục, lập nhiều công lớn. Các vị
Đại vương cũng có công chiêu dân lập ấp, tạo dựng một vùng đất trù phú, với
sông Thao cuộn khúc giang loan, long mạch dẫn tụ về mà hình thành khu quần cư Mạo
Phổ - Hạ Mạo tại thị xã Phú Thọ xưa kia.
Theo lịch sử di tích được lưu giữ lại, Đình đền Mạo Phổ được
xây dựng từ thời Hậu Lê với quy mô kiến trúc chia làm hai phần: Đình và đền nằm
trên một khu đất rộng, bằng phẳng, cảnh quan thiên nhiên rất đẹp, hướng về phía
Đông nhìn ra bãi bên bờ sông Thao.
Trong Đình - Đền còn lưu giữ nhiều cổ vật quý, có giá trị lịch
sử và nghệ thuật cao bao gồm: 6 đạo sắc phong, khám thờ, kiệu, những bức cổn chạm
khắc rồng phượng bằng gỗ có niên đại cuối thời Lê đầu thời Nguyễn với kỹ năng
điêu khắc, chạm trổ, đục bong, chạm lộng, chạm thủng có chiều sâu, đường nét tỷ
mỉ công phu.
Những mảng chạm khắc trang trí trong đình, đền rất phong
phú, sử dụng hình tượng truyền thống long, ly, quy, phụng, sen, rùa, hoa lá,
mây cụm.
Hiện Đình Đền Mạo Phổ còn nhiều cổ vật chế tác bằng gỗ quý,
đồ gốm có giá trị lịch sử, nghệ thuật như kiệu bát cống, án gian, sập thờ, bộ
chấp kích, hạc thờ, lư hương, những tuyệt tác nghệ thuật điêu khắc gỗ, gốm sứ
dân gian từ thế kỷ 18 - 19.
Hằng năm, vào bốn dịp kỳ cầu, người dân trong làng tổ chức lễ
hội với phần tế lễ, rước kiệu và phần hội là những trò chơi dân gian đặc sắc
ngay tại sân đình.
Với những giá trị về lịch sử, văn hóa, tháng 12/1992, Đình
và đền Mạo Phổ đã được Bộ Văn hóa thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du
lịch) công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia.
Do xây dựng cách đây hàng trăm năm, qua thời gian dài bị ảnh
hưởng bởi thiên tai, lũ lụt nên Đình Mạo Phổ đã xuống cấp nghiêm trọng. Được sự
chấp thuận pháp lý của UBND tỉnh, sự ủng hộ về nhân lực, tài chính của người
dân địa phương và các nhà hảo tâm, Đình Mạo Phổ được trùng tu từ cuối năm 2021,
đến tháng 9/2022 công trình hoàn thành, khang trang, bề thế, uy nghiêm hơn, xứng
tầm với giá trị lịch sử vốn có của di tích đồng thời đảm bảo phục vụ các hoạt động
tâm linh, tín ngưỡng của nhân dân.
Cụm di tích Đình, Đền Mạo Phổ
Thanh Ba hiện có 19 di tích được xếp hạng di tích lịch sử
văn hóa. Trong đó, có hai di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia là Đình đền Mạo
Phổ (xã Lương Lỗ) và Đền Du Yến (xã Chí Tiên).
Ban thờ gian chính giữ đình Mạo Phổ
Đình Mạo Phổ sau khi trùng tu
Các đại biểu dự lễ cắt băng khánh thành tu sửa Đình đền Mạo
Phổ.
Di tích lịch sử văn hóa Đình đền Mạo phổ nói riêng và các di
tích lịch sử văn hóa trên địa bàn huyện Thanh Ba đóng vai trò quan trọng trong
giáo dục truyền thống cho mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thanh thiếu nhi về
công lao to lớn của tổ tiên, các bậc tiền nhân đã có công dựng nước và giữ nước
trong suốt chiều dài lịch sử của dân tộc. Di tích cũng là điểm đến du lịch, xuân
thu nhị kỳ, rất nhiều khách hành hương đã đến tri ân các bậc tiền nhân, chiêm
ngưỡng những giá trị lịch sử, văn hóa nghệ thuật của cụm di tích Đình Đền Mạo
Phố.
Vĩnh Hà