Đình Đinh Xuyên, xã Hòa Nam, huyện Ứng Hòa, thành phố Hà Nội thờ thành hoàng là Hoàng Tế Xuyên Đại Vương Nguyễn Quang, một vị nhân thần triều đại Hùng Vương. Ngài đã có công giúp vua giữ yên bờ cõi Văn Lang chống lại cuộc tấn công nhiều phía từ Ai Lao, Hồ Tôn và nhiều các ngoại tộc khác.
Làng Đinh Xuyên, có tên nôm là Đanh Xuyên. Trước Cách mạng
tháng Tám năm 1945, Đinh Xuyên thuộc tổng Thái Đường, huyện Hoài An, phủ Ứng
Hoà, tỉnh Hà Đông.
Lộ trình đến di tích như sau: Từ trung tâm thành phố Hà Nội
đến quận Hà Đông rồi rẽ theo đường 22 đi về thị trấn Vân Đình. Từ đây đi tiếp
khoảng 6km nữa là đến cây số 35 là tới di tích.
Đình Định Xuyên thờ Thành hoàng làng là Hoàng Tế Xuyên Đại
vương Nguyễn Quang. Đây là một vị thần thời Hùng Vương thứ 18. Ngài đã có công
giúp vua giữ yên bờ cõi nước Văn Lang, chống lại các cuộc tấn công nhiều phía từ
Ai Lao, Hồ Tôn và nhiều các ngoại tộc khác.
Thần phả còn lưu giữ tại đình ghi rằng: Ngài sinh vào tháng
8 năm Bính Thìn. Thuở nhỏ, ngài đã là người thông minh, văn võ toàn tài và được
Thánh Tản Viên truyền cho nhiều phép lạ. Khi đất nước có giặc ngoại xâm, ngài
đã chiêu mộ dân đình để tham gia đánh giặc.
Làng Đinh Xuyên cũng có nhiều trai tráng tòng quân. Sau khi
đất nước thanh bình, Hùng Duệ Vương đã mở tiệc khao quân, tặng phong ngài là
Hoàng Tế Xuyên Đại tướng quân Nguyễn Quang. Lại tặng phong cho ngài được hưởng
thực ấp ở Đinh Xuyên. Tại đây, ngài đã dạy dân điều nhân nghĩa, nhiều phong tục
đẹp... Khi ngài hoá, nhân dân lập miếu thờ và suy tôn làm phúc thần.
Đình Đinh Xuyên còn giữ được dáng vẻ như ngày đầu khởi dựng,
với lối kiến trúc chữ “nhị” gồm hai hạng mục công trình chính là Đại bái và Hậu
cung có niên đại triều Nguyễn. Câu đầu đình cho ta biết vào triều vua Tự Đức thứ
16, năm Quý Hợi (1863), ngôi đình được xây dựng, các bộ vì được làm theo kiểu
“chồng rường, cốn, bẩy”. Ngoài ra, còn có các công trình phụ trợ khác như nhà
thuỷ đình mới được nhân dân hưng công xây dựng vào năm 1992.
Đình Đinh Xuyên đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di
tích kiến trúc nghệ thuật năm 1991./.