Đình làng Quảng Bá thuộc phường Quảng An, quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội, thờ vị anh hùng dân tộc Phùng Hưng (tức Bố Cái Đại Vương). Cuối thế kỷ thứ 8, Ngài đã đánh đuổi quân đô hộ nhà Đường phương Bắc, giành lại độc lập, tự do cho dân tộc. Đình Quảng Bá đã được Bộ Văn hoá – Thông tin (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) công nhận là Di tích lịch sử – văn hoá cấp quốc gia vào năm 1994.

 

Đình làng Quảng Bá, còn gọi là Quảng Bố. Theo truyền thuyết, làng Quảng Bá là đại bản doanh của Phùng Hưng khi tiến đánh thành Tống Bình (Hà Nội ngày nay) để tiêu diệt quân nhà Đường. Các dấu tích còn lại đến ngày nay là gò Lá Cờ (nơi cắm cờ của các tướng chỉ huy khi tập trận), gò Bến Trùm (nơi quân lính xuống tắm sau những giờ luyện tập), gò Con Mộc (nơi quân lính tập mộc khiên), hồ Thủy Sứ (nơi neo đậu bến thuyền chiến đấu). Để ghi nhớ công lao của Phùng Hưng, dân làng đã dựng đình thờ và tôn ông làm Thành hoàng làng.

 

Ban đầu, đình được xây dựng trên gò con xà, gần chùa Quảng Bá; đến thời Lê, đình được chuyển về địa điểm hiện nay. Quần thể kiến trúc của đình gồm: cổng đình, 2 bên giải vũ và kiến trúc chính (đại đình – hậu cung) được xây dựng theo hình chữ nhị. Đại đình gồm 7 gian, mái lợp ngói, ở chính giữa bờ nóc có đắp hình hổ phù và mặt trời, hai đầu hồi đắp nổi hoa văn hình mây cuộn và cá hoá rồng. Các vì kèo được làm theo kiểu giá chiêng và trang trí vân mây, hoa lá cách điệu.

Đáng chú ý là các bức cốn của đình được chạm trổ rất tỉ mỉ, bức bên phải chạm rồng, lân; bức bên trái chạm rồng, phượng. Đặc biệt, bộ cửa võng sơn son thiếp vàng với đề tài cửu long tranh châu của đình được tạo tác tinh tế đến từng chi tiết.

Hậu cung của đình gồm ba gian, ở giữa bờ nóc có đắp hình bầu rượu và cá hoá rồng, phía trên các vòm cuốn đắp hình lưỡng long chầu nguyệt, phượng hàm thư, lân vờn cầu… Ở gian giữa hậu cung đặt ngai thờ Phùng Hưng cùng một nhang án mang phong cách thế kỉ 17 – 18 với các hoạ tiết chạm rồng, hoa lá, mặt trời.

Đình Quảng Bá hiện nay còn lưu giữ được nhiều hiện vật cổ có giá trị như: 16 đạo sắc phong Phùng Hưng của các đời vua, các bức hoành phi và câu đối ca ngợi Phùng Hưng cùng các vị tướng sĩ, nhưng đặc sắc nhất là tấm bia đá (Đường Lâm Phùng Hưng Kí) được dựng năm 1841, khắc tới 3000 chữ Hán, ghi lại các sự kiện về người anh hùng dân tộc Phùng Hưng.

 

Hàng năm, lễ hội đình Quảng Bá được tổ chức 2 lần vào 09/2 đến 11/2 âm lịch (hội chính) và 10/8 âm lịch (lễ tế vọng). Trong lễ hội, theo truyền thống, nhân dân một số nơi khác cùng thờ Phùng Hưng sẽ về đình Quảng Bá tế lễ. Ngoài ra, lễ hội còn có lễ rước nước, khóa tụng kinh của các sư chùa Quảng Bá cùng nhiều lễ tế truyền thống khác.

 

 

Từ tám giờ sáng, đoàn người rời đình Quảng Bá tiến ra chùa Hoàng Ân (cũng gọi là chùa Quảng Bá) lấy nước mưa tinh khiết về làm lễ mộc dục (xưa kia phải bơi thuyền ra giữa Hồ Tây lấy nước). Sau đó cuộc tế bắt đầu.

Đoàn rước rất đông đảo, rước sắc vua ban (ba chiếc ngai thờ không rước, để yên vị tại hậu cung). Sắc tế trong long đình có hai lọng và tám tán đi quanh rất tôn nghiêm. Mở đầu là đội múa sư tử và múa rồng, sư tử đi có tính dẹp đường, còn rồng thì lượn quanh long đình. Tôn sự uy nghiêm còn có đoàn mang một bộ chấp kích, một trường kiếm, ba đoản kiếm đi hộ vệ. Tất cả đoàn đều chít khăn đỏ, áo nẹp, quần trắng, thắt lưng xanh rất chỉnh tề và đẹp mắt. Còn có ba đội thiếu nữ múa sênh tiền quần áo lóng lánh kim tuyến trông đẹp như bầy tiên nhỏ. Một đội đi sau kiệu rước sắc. Các già và các vãi áo nâu dân dã, các ông – mười sáu người mặc áo phụng xanh. Riêng vị chủ tế và các bồi tế thì áo đỏ, các cụ bà 30 người trong đội tế áo vàng, khăn vàng. Ngoài ra còn các hội ở phố lên tham dự hội rước, y phục đẹp.

Về đến đình, sau khi kiểm soát chu đáo lễ vật, là lễ dâng hương, hai tuần dâng rượu, đọc chúc lại dâng một tuần rượu rồi hoá văn. Đặc biệt ở đình còn bốn đôi câu đối sơn son thếp vàng, ca ngợi công đức của thánh và dòng giống Tiên Rồng.

Sau phần lễ là phần hội với những trò chơi dân gian mang đậm bản sắc dân tộc như: múa sư tử, múa cờ, múa trống, múa sênh tiền, hát quan họ, hát chèo, hát văn, tổ tôm điếm, thi cờ tướng, chọi gà… thu hút dân làng và khách quanh vùng tới dự hội.