Cây duối cổ thụ khoảng 500 năm tuổi cạnh đình

Thượng đẳng thần Nguyễn Công Vàng

Theo tư liệu “Thần tích - Thần sắc” và sự tích lưu truyền tại địa phương, Thượng đẳng thần Nguyễn Công Vàng sinh ngày 12 tháng giêng vào triều Trần tại xã Hạ Đỗ, huyện Trà Hương, phủ Kinh Môn (nay thuộc thôn Hạ Đỗ, xã Hồng Phong, huyện An Dương, TP Hải Phòng) trong một gia đình danh gia vọng tộc. Ông là con trai cả trong gia đình có 4 anh chị em. Khi lớn lên, ông có tính bẩm thông minh nổi tiếng, trí dũng vượt trội, nhân dân ai nấy đều kính phục.

Bấy giờ, giặc Nguyên Mông đến xâm chiếm nước ta, Trần Quốc Tuấn được nhà vua tin tưởng giao chiêu mộ quân sĩ, tìm người tài giỏi trong nước cùng ra trận đánh giặc cứu nước. Khi nghe tin triều đình mộ quân đến xã Hạ Đỗ, ông từ biệt mẹ cha, làng xóm xin đi theo Trần Quốc Tuấn xông pha trận mạc.

Chiến đấu dũng cảm, tài trí thông minh, ông giúp quân vương nhà Trần đại thắng ở Bạch Đằng, bắt sống Ô Mã Nhi, được vua Trần Nhân Tông phong là Phó Đô Nguyên soái đại tướng quân.

Đến đời vua Trần Anh Tông (hiệu Hưng Long), giặc Ai Lao đem quân xâm chiếm nước ta, ông được nhà vua cử đi dẹp giặc. Ông chiêu mộ quân sĩ và xây dựng căn cứ tại trang Lan Đình. Trận chiến quyết liệt, không may trên đường lui binh về đến xã Tháp Phan (nay thuộc xã Đồng Lạc), ông bị thương và tử trận ngày 10 tháng 4 năm Bính Ngọ (1306) nhưng lá cờ dấy binh của ngài bay đến trang Lan Đình. Sau đó, vua nhà Trần cho dân bản trang 400 quan để lập miếu thờ ngài và phong ngài là Anh vũ Dũng lược Thượng đẳng thần.

Do có công lao với nước nên qua các triều đại, 3 vị thành hoàng làng được vua triều Nguyễn ban 18 đạo sắc phong vào các năm Tự Đức thứ 6 (1853), 11 (1858), 33 (1880); Đồng Khánh thứ 2 (1887); Duy Tân thứ 3 (1909); Khải Định thứ 9 (1924). Trải qua sự biến thiên của thời gian, nhiều sắc phong đã bị mục nát và thất lạc.

Theo tương truyền, đình Quan Đình được khởi dựng từ khá sớm, tiền thân là ngôi miếu nhỏ làm bằng tranh tre để thờ các vị thành hoàng làng. Trải qua thời gian, đình bị hư hại. Đến thời hậu Lê (thế kỷ 17), nhân dân xây dựng, nâng cấp lại miếu thành ngôi đình và được trùng tu khang trang, to đẹp vào thời Nguyễn. Năm 1953, thực hiện tiêu thổ kháng chiến, đình bị hạ giải hoàn toàn. Sau khi đất nước thống nhất năm 1975, nhân dân đã dựng một gian đình nhỏ trên nền đình cũ để thờ cúng các vị thành hoàng. Năm 2000, đình được nâng cấp thành 3 gian để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và tín ngưỡng nhân dân. Năm 2014, đình được xây mới hoàn toàn theo kiến trúc kiểu chữ Đinh (J) gồm 3 gian đại bái và 1 gian hậu cung. Sân đình lát ngạch bát đỏ, mái lợp ngói mũi, cửa hậu cung đình làm bằng gỗ kiểu bức bàn, các góc mái đình có đắp đầu đao hình rồng, trên bờ nóc đắp hình “lưỡng long chầu nguyệt” tạo nên dáng vẻ của một ngôi đình làng truyền thống.