Xã Thủy Triều gồm hai làng Tuy Lạc và Kinh Triều (Kênh Triều), xưa thuộc địa bàn tổng Kênh Triều, huyện Thủy Nguyên, phủ Kinh Môn, trấn Hải Dương. Hiện nay, địa phương còn bảo lưu được nhiều công trình văn hóa có giá trị như chùa Cổ Lôi, chùa Liên Hoa, đình – đền Tuy Lạc, đình – miếu Kinh Triều…

 Xã Thủy Triều, huyện Thủy Nguyên, Hải Phòng

Đình Tuy Lạc thờ Thành hoàng Quý Minh Đại vương; đây là vị thần theo tín ngưỡng dân gian của người Việt nên thần tích của thần tùy địa phương cũng có những dị biệt.

Theo truyền thuyết dân gian, ngài sinh vào thời Hùng Duệ Vương (vua Hùng thứ 18), là anh em của đức thánh Cao Sơn, người Hồng Châu (phần đất tương ứng với địa phận các tỉnh Hưng Yên, Hải Dương và thành phố Hải Phòng ngày nay). Tương truyền, khi Hùng Duệ Vương ra chiếu tìm người tài, hai vị Cao Sơn và Quý Minh bèn đến xin đầu quân phò giúp, vua phong Quý Minh làm chức “Đô chỉ huy sứ Tướng quân“.

Khi Thục Phán An Dương Vương dấy quân xâm lược, vua Hùng đã sai hai anh em đem quân đi bình giặc. Thắng trận trở về, nhà vua đã ban cho dinh ấp, sau khi ngài mất được sắc phong là Thượng đẳng thần, truyền cho nhân dân xây dựng đền, miếu để thờ tự.

Tại một số địa phương lại cho rằng Quý Minh, Cao Sơn và Sơn Tinh là hậu duệ của Lạc Long Quân và Âu Cơ, tức anh em của Hùng Vương. Ngài là thủy thần, chịu trách nhiệm cai quản vùng sông nước đã giúp Sơn Tinh đánh dẹp Thuỷ Tinh. Hai anh em của ngài là Sơn Tinh và Cao Sơn là các sơn thần chịu trách nhiệm cai quản vùng rừng núi.

Vì vậy khác với Sơn Tinh và Cao Sơn thường được thờ ở những vùng núi cao thì thần Quý Minh thường được thờ ở những vùng trũng, đồng bằng hoặc ven biển.

Đình Tuy Lạc không chỉ là một trung tâm sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng của cộng đồng mà còn là một Di tích Lịch sử gắn với truyền thống đấu tranh cách mạng của nhân dân xã Thủy Triều nói riêng và huyện Thủy Nguyên nói chung.

Thực hiện Chỉ thị ngày 19/01/1948 của Trung ương Đảng về “Phá hội tề“, đầu tháng 10/1948, Hội nghị Ban chấp hành Đảng bộ huyện Thủy Nguyên mở rộng họp ở thôn Mỹ Cụ (xã Chính Mỹ) đã đánh giá tình hình chung và quyết định mở đợt “Tổng phá tề trừ gian” tiến công đồn giặc, phát động chiến tranh du kích trên quy mô toàn huyện.

Đêm 24 rạng ngày 25/10/1948, cuộc tổng phá tề chính thức bắt đầu và nhanh chóng lan ra khắp các địa phương của huyện. Với tinh thần quyết tâm giết giặc, phá đồn thù, các chi bộ Đảng, Ủy ban kháng chiến hành chính ở các xã đã nhanh chóng giải tán các hội tề, giam giữ những tên gian ác ở 82 thôn, xã.

Một số địa phương, quân và dân ta còn tiến hành lập trụ sở, treo cờ đỏ sao vàng, trong đó có ngôi đình làng Tuy Lạc, xã Thủy Triều.Sau đó để trả thù, đình Tuy Lạc đã bị thực dân Pháp đốt phá.

Để lưu giữ một di tích gắn với lịch sử truyền thống, nhân dân địa phương đã hưng công góp của phục chế lại ngôi đình. Tuy kiến trúc cũ không còn, nhưng đình vẫn còn lưu giữ 2 cây thạch thiên đài trụ niên đại thế kỷ XVIII và một bệ sen đá có niên đại thế kỷ XVI – XVII khẳng định thời vàng sơn của một trong những ngôi đình cổ kính của huyện Thủy Nguyên. Đình Tuy Lạc đã được xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa cấp thành phố vào năm 2005.

Hàng năm, hội đình Tuy Lạc được tổ chức từ ngày mùng 10 đến ngày 13 tháng Giêng âm lịch, lễ hội là dịp để nhân dân bày tỏ lòng biết ơn đối với vị thần bản mệnh của địa phương đồng thời còn góp phần nhắc nhở các thế hệ trẻ về truyền thống đấu tranh cách mạng hào hùng của dân tộc.

Bên cạnh đó, trong ngày hội, dân làng Tuy Lạc cũng tổ chức lễ mừng thượng thọ và trao quà cho các bô lão đã lên tuổi 90 của địa phương. Đây là hoạt động ý nghĩa thể hiện truyền thống kính trọng người cao tuổi của dân tộc.

Việc tổ chức ngày lệ làng (lễ hội làng) gắn với lễ mừng thượng thọ cho các cao niên cũng là một trong những phong tục tập quán tốt đẹp vẫn được lưu truyền từ đời này sang đời khác tại khắp các làng quê của huyện Thủy Nguyên./.

Phòng VH&TT