Đình Cam Đà là một trong những ngôi đình cổ của vùng đất xứ Đoài xưa. Đình được khởi dựng cách đây hơn 300 năm với những kiến trúc nghệ thuật tinh xảo, độc đáo đặc trưng của thời Lê.

Đình Cam Đà thờ phụng Tam vị Tản Viên Đại vương. Với những giá trị kiến trúc nghệ thuật độc đáo, năm 2004 đình Cam Đà đã được Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

Trải qua biến cố thăng trầm của lịch sử, cùng với sự khắc nghiệt của thời tiết, khi hậu, sự tàn phá của chiến tranh, nhiều hạng mục của đình Cam Đà đã xuống cấp nghiêm trọng, có nguy cơ sập đổ. Trước thực trạng đó, dự án tu bổ, tôn tạo di tích đình Cam Đà đã được thành phố Hà Nội phê duyệt.

Dự án đầu tư tôn tạo đình Cam Đà gồm 6 hạng mục: Tu bổ sân vườn tổng thể di tích; Tu bổ nhà đại đình (Đại bái và hậu cung); Tu bổ, tôn tạo nội thất; Tu bổ, tôn tạo nhà tả vu, nhà hữu vu; Tu bổ, tôn tạo nghi môn; Cải tạo giếng đình với tổng mức đầu tư hơn 30 tỷ đồng.

Công trình được khởi công ngày 25/11/2022 và hoàn thành vào ngày 25/12/2023, hoàn thành đúng tiến độ và kế hoạch, đảm bảo các yêu cầu về kiến trúc truyền thống, kỹ thuật, giá trị kiến trúc nghệ thuật của di tích.

Thể hiện đỉnh cao nghệ thuật điêu khắc

Trong lịch sử phát triển mỹ thuật dân gian, thế kỷ 17 được xem là giai đoạn đỉnh cao nghệ thuật điêu khắc gỗ, ứng dụng trong kiến trúc đình, chùa. Chủ đề thể hiện ở giai đoạn này rất đa dạng, phong phú cả nội dung lẫn hình thức.

Những chủ đề tín ngưỡng tâm linh trong đời sống dân gian, khi được thể hiện trong đình đã được linh thiêng hóa, mang sắc thái thần tiên. Đồng thời, linh vật thiêng như rồng, phượng, linh thú lại gần gũi, thân thiện, gắn kết với con người. Những mảng chạm tại đình Cam Đà cho thấy tư duy sáng tác ấy trong nghệ thuật điêu khắc kiến trúc đình làng Việt.

Trong vô số chi tiết chạm khắc, trang trí kiến trúc đình Cam Đà, nổi bật có bức chạm thể hiện rõ nét ba phân lớp với hình ảnh người chèo thuyền, rồng và trúc. Yếu tố dân gian được thể hiện rõ qua hình ảnh người chèo thuyền, trên cao là cành trúc, trên cành trúc là hình tượng một loài thủy cầm - chim bồ nông.

Với kỹ thuật chạm chìm - nổi, thấp - cao, chiếc thuyền được thể hiện phần đuôi là người cầm mái lái, ba đôi tay chèo. Mũi thuyền có người đầu chít khăn, chỉ huy, giữ nhịp cho các tay chèo.

Mảng chạm như đang diễn tả một hoạt cảnh lễ hội bơi trải đầy sôi động (hình tượng người đứng đầu mũi thuyền, đầu chít khăn giống với hò mõ trong bơi chải.

Ngay trên mảng chạm chèo thuyền là hình tượng rồng, với dáng thế cũng rất đặc biệt. Rồng vờn ngang, dõi hướng mắt về những người chèo thuyền như đang quan sát trong gương mặt và thần thái vui vẻ. Dưới chân khóm trúc là nai (lộc). Trúc sánh đôi cùng lộc để tạo nên ý nghĩa tốt lành, trúc - lộc.

Những chi tiết trang trí ở đình Cam Đà, được thực hiện hết sức cầu kỳ, chi tiết, phủ kín từ đầu bẩy hiên, rường, xà nách, vì nách, cửa võng với chủ đề rồng đa dạng với vân mây đao mác cách điệu.

Những mảng chạm hình rồng mang điểm chung là hình tượng rồng  với râu bờm hóa lửa đầy sinh động. Dáng uốn thân cuộn sóng, sống động của rồng rất đa dạng, được người thợ chạm ứng biến tùy vào kích thước, vị trí của các cấu kiện gỗ.

Một bức chạm khắc thể hiện tích “cá hóa rồng”, bức chạm khắc khác có chủ đề rất khác, thể hiện cảnh rồng và hổ, trong đó rồng uốn khúc, bay ở phía trên như che chở cho các chú hổ con, một bức chạm đơn giản một chú “chúa sơn lâm” giữa những vần mây đao mác rất sống động.

Mảng chạm rồng, điêu khắc đầu rồng với các linh thú khác trên vì nách, bẩy, rường, đầu dư, kẻ hiên cho thấy kỹ thuật xử lý hình khối và nối kết liền mạch trong chạm khắc, đạt đến mức điêu luyện. Những con rồng với các dáng thế khác nhau, đều thể hiện sự oai linh, dữ nhưng rất uyển chuyển, kéo theo là đường chạm của vân mây tạo tính linh thiêng của rồng, đẹp hoàn chỉnh trong cấu kiện gỗ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Các mảng khắc ở đình Cam Đà thực sự là những tác phẩm nghệ thuật đỉnh cao, trong trang trí kiến trúc mỹ thuật thời Hậu Lê.

Những mảng chạm khắc tuyệt đẹp của đình Cam Đà là những tuyệt tác đỉnh cao về nghệ thuật trang trí đình đền Việt Nam mà các bậc tiền nhân tài hoa để lại cho đời sau.