Trên địa bàn huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên có nhiều di tích thờ phụng các vị nhân thần thời Hùng Vương. Trong đó đặc biệt có nhiều đình đền thờ phụng Thánh Chử Đồng Tử và hai vợ là Công chúa Tiên Dung – Công chúa Tây Sa.
Di tích lịch sử Đình Mãn Trù Châu
Thành Hoàng được thờ: Tứ vị Đại Vương: Linh Lang Lương
Vương, Linh Lang Hải Vương, Linh Lang Long Vương, Linh Lang Lôi Vương.
Tương truyền rằng, Đây là bốn trong bảy vị thần giúp
vua Hùng Vương đánh giặc Man Hồ Tôn Tình. Bốn vị thần này sinh cùng ngày, hóa
cùng ngày. Sau khi chết 100 ngày, trên mộ mọc lên một cái cây. Vua Hùng Duệ
Vương đi vãng du, thấy cây muốn chặt, cây xin vua hỏi ra mới biết liền phong
thưởng cho bốn vị thần, sắc chỉ cho dân làng thờ phụng muôn đời.
Lế hội được mở vào ngày 20/12 đến ngày 21/12 âm lịch. Từ
đình Trung rước đến Gia Cung. tiếp theo rước ra sông Hồng lấy nước rồi rước trở
về đình Mãn Trù Châu
Lễ vật dâng thánh gồm có: thủ lợn, gà, xôi, oản, mâm
hoa quả, rượu. Trong lễ hội diễn ra một số trò chơi dân gian đặc sắc như: kéo
co, cờ người, cầu kiều, đu quay...
Cùng với nhiều loại nghệ thuật cổ truyền như: hát giao
duyên/ hát đối.
Di tích lịch sử văn hóa Đình Phương Trù
Đình Phương Trù (chữ Hán: 芳 幬 亭), là ngôi đình tại thôn Phương Trù,
xã Tứ Dân, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên, Việt Nam. Nơi đây thờ ba nhân vật
trong truyền thuyết là đức thánh Chử Đồng Tử cùng nhị vị phu nhân là Tiên Dung
công chúa và Tây Sa công chúa, là một trong tứ bất tử của Việt Nam.
Thánh Chử Đồng Tử cùng hai vợ đã có công giúp dân chữa bệnh
,lập làng lập ấp , dạy nhân dân biết cày cấy ,chăn tằm dệt lụa , đánh cá .Ông
còn được tôn vinh là ông tổ của nghề buôn (Chử đạo tổ).
Sau khi hoá về trời ngài còn nhiều lần hiển linh giúp dân
đánh giặc Đình Phương Trù tương truyền rằng là nơi gặp gỡ của Chử Đồng Tử và
Tiên Dung. Về kiến trúc: đình nằm trên gò đất hình con rùa ( đất QUY PHỤC) ở đầu
thôn Phương Trù ,đình được xây theo kiến trúc hình chữ Vương ( I-I-I ), mặt
quay về hướng Tây là đê tả sông Hồng, bãi cát Màn Trầu và sông Hồng gắn liền với
truyền thuyết Chử Đồng Tử - Tiên Dung.
Đình Phương Trù gồm có : cổng tam quan, sân đại,5
gian Đại Bái, 5 gian Trung Từ và 3 gian Hậu cung , 3 toà được nối thông với
nhau ở gian giữa được gọi là "lòng thuyền ", xung quanh ngôi đình được
bao trùm bởi rất nhiều cây cổ thụ đã tạo nênvẻ uy nghiêm và cổ kính cho di tích,
trước kia còn 2 dãy nhà Giảng Võ và 1 bia đá nhưng đã bị phá hủy khi thực dân
Pháp xâm lược.
Di tích hiện nay còn lưu giữ được nhiều đồ thờ có giá trị :
19 đạo sắc phong của các triều đại vua trước; 3 pho tượng gỗ, 3 bộ ngai và khám
thờ ; 3 bộ kiệu bát cống;1 long đình cổ, tất cả có thời nhà Lê cách đây
khoảng hơn 500 năm cùng nhiều bức đại tự , cuốn thư , câu đối ,cửa võng ca ngợi
Đức thánh Chử Đồng Tử cùng nhị vị phu nhân và đạo của ngài.
Kiệu Bát Cống đình Phương Trù
Lễ hội được tổ chức 2 năm một lần, mở vào ngày 6/2 đến ngày
10/2 âm lịch, với sự tham gia của 2 làng là thôn Phương Đường và thôn Năm Mẫu.
Ngày 6/2 mở cửa đình. Ngày 7/2 buổi sáng tổ chức khai mạc lễ
hội và rước nước ngoài sông Hồng về đình Phương Trù để làm lễ tế Mộc dục; buổi
chiều tổ chức rước mượn bát hương quan bản thổ trong đình Phương Đường và bát
hương Đức Ông Già Lam Chân Tể tại chùa làng Phương Trù về di tích.
Ngày 8/2 thôn Năm Mẫu cùng thôn Phương Trù tổ chứ rước du
trên đê tả sông Hồng từ đình Phương Trù vào đình trong của làng Phương Đường. Ngày
9/2 thôn Phương Đường cùng thôn Phương Trù tổ chức rước du trên đê ra đình làng
thôn Năm Mẫu; Khi đi kiệu ông đi trước kiệu bà đi sau, khi về thì hoàn kiệu, kiệu
bà đi trước để đón kiệu ông về.
Ngày 10/2 rước trả bát hương và lễ tế an vị .Trong lễ hội
còn tổ chức nhiều trò chơi dân gian và tổ chức văn nghệ múa hát giao lưu giữa
các thôn trong xã tại sân khấu của đình Phương Trù. Lễ vật dâng thánh gồm có: cả
con lợn, bánh dày, canh chay, xôi, oản, mâm hoa quả, rượu,chè thuốc ,.v.v..
Di tích lịch sử văn hóa đình Đông Tảo Đông.
Thành Hoàng được thờ: Thánh Chử Đồng Tử, nhị vị thánh nương
Công chúa Tiên Dung và Công chúa Tây Sa (Hồng Vân).
Thần tích của đình ghi lại, vợ chồng Thánh Chử Đồng Tử,
công chúa Tiên Dung và công chúa Tây Sa (Hồng Vân) sau khi có được phép Tiên đã
có nhiều công lao chữa bệnh, giúp đỡ dân làng, Người dân địa phương ghi nhớ
công ơn, thờ phụng tôn làm Thành Hoàng làng, ngàn năm hương khói.
Lễ hội được mở vào ngày 10/2 đến ngày 12/2 âm lịch. Rước
xung quanh làng.
Lễ vật dâng thánh gồm có: thủ lợn, xôi, oản, mâm hoa
quả, rượu. Trong lễ hội diễn ra một số trò chơi dân gian đặc sắc như: Chọi
gà, cầu kiều, bắt vịt, đu quay...
Cùng với nhiều loại nghệ thuật cổ truyền như: tuồng, chèo, đội
múa rồng, múa lân, đội đánh trống truyền thống.
Di tích lịch sử văn hóa đền Ngự Dội.
Thành Hoàng được thờ: Tổ Hùng Vương thứ 18, Thánh Chử Đồng Tử,
Công chúa Tiên Dung, công chúa Tây Sa Hồng Vân,.
Theo truyền thuyết, thánh Chử Đồng Tử quê làng Chử Xá
- Văn Đức, cùng vợ là Tiên Dung có công lập nên phố xá, giúp dân làng chống lại
thiên tai, dạy dân cấy trồng, công chúa Tây Sa - Hồng Vân người xã Đông Ninh -
Nhân Điều, vợ thứ hai của Chử Đồng Tử. Thánh Chử Đồng Tử đã lập lên khu phố,
làng xá, chữa bệnh cho người dân trong làng.
Lễ hội được mở vào ngày 8/2 đến ngày 10/2 âm lịch. Lễ rước
nước đi từ đền Ngự Dội đến thôn Mạn Đường Rước Văn, Rước Xung quanh làng đến Mạn
Xuyên lấy nước rồi rước quay trở lại đền Ngự Dội.
Lễ vật dâng thánh gồm có: thủ lợn, gà, xôi, oản giã,
mâm hoa quả, rượu. Trong lễ hội diễn ra một số trò chơi dân gian đặc sắc
như: kéo co, đánh gậy, đánh đu. Cùng với nhiều loại nghệ thuật cổ truyền như:
Hát dân ca.
Di tích lịch sử văn hóa Đình Nội Doanh
Thôn Nội Doanh, xã Đông Ninh, huyện Khoái Châu hiện còn giữ
được một ngôi đình cổ kính, được xây dựng từ thời vua Trần Duệ Tông (1373 -1377
). Đình đã được trùng tu nhiều lần, nhưng trùng tu lớn vào thời nhà Nguyễn vì vậy
nghệ thuật kiến trúc ngôi đình mang đậm nét nghệ thuật kiến trúc thời nhà Nguyễn.
Theo truyền thuyết thần phả thì đình thờ tứ vị đại vương là Lương Vương, Hải
Vương, Long Vương và Lôi Vương, 4 trong 7 vị thần thời Hùng Vương, những người có
công đánh tan 30 vạn quân xâm lược Man Hồ Tôn Tinh, chém đầu tướng La Hán góp phần
bảo vệ nền độc lập dân tộc.
Đình Nội Doanh được xây dựng trên một gò đất cao thoáng mát, bốn bên là cánh đồng,
gần với sông Hồng. Trải qua bao biến thiên của lịch sử, đình vẫn giữ được vẻ cổ
kính lâu đời mang phong cách dân tộc.
Kiến trúc ngôi đình theo kiểu chữ đinh 8 gian gồm 5 gian đại
bái và 3 gian hậu cung, kết cấu vì kèo, nóc rất chắc chắn. Từ câu đầu đến phần
mái xây dựng theo kiểu “chồng giường bó cốn”, phần mái “thượng tứ hạ ngũ”.
Hệ thống con giường đỡ hoành chạm nổi hình lá lật cách điệu,
phần kẻ bảy và xà nách được chạm trổ hình rồng và hoa, lá cách điệu. Hai trụ
nghi môn phía ngoài được đắp nổi ba tầng, hai bên là hai nhà pháo đồ sộ mô hình
chồng diêm hai tầng, tám mái, trong lòng hai nhà pháo là cột đồng trụ.
Trải qua các triều đại nhà Nguyễn từ năm 1810 đến năm 1924, đình Nội Doanh được
phong 7 đạo sắc cho tứ vị đại vương đã có công với dân với nước.
Đến trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, đình Nội Doanh là nơi hoạt động bí mật
của cán bộ Việt Minh. Ngày 19.8.1945, tất cả các lực lượng quần chúng trong
vùng tập hợp tại sân đình nghe diễn thuyết của cán bộ cách mạng, sau đó biểu
tình, thu ấn tín của chính quyền cũ, lập ra ủy ban cách mạng lâm thời và đình Nội
Doanh trở thành trụ sở của ủy ban cách mạng lâm thời.
Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, đình Nội Doanh là nơi hoạt động bí mật của
du kích vùng ven sông Hồng. Năm 1952 -1953 đình được dùng làm trạm trung chuyển
thương binh của tỉnh, hàng trăm thương binh được cứu chữa ở đình rồi đưa về các
gia đình trong thôn nuôi dưỡng. Trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược
hàng trăm thanh niên của địa phương đã tập hợp về đình viết đơn tình nguyện lên
đường đánh Mỹ góp phần giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Ngày nay đình
Nội Doanh vẫn là nơi sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của nhân dân địa phương.
Lễ hội được mở vào ngày 20/12 đến ngày 21/12 âm lịch. Từ
đình Nội Doanh rước ra sông Hồng lấy nước, sau đó rước xung quanh làng và cuối
cùng rước quay về đình.
Lễ vật dâng thánh gồm có: Thịt trâu đen, thủ lợn đen,
gà, xôi, oản, mâm hoa quả, rượu. Trong lễ hội thường có các trò chơi dân
gian đặc sắc như: Chọi gà, kéo co, đu quay, múa kiếm, đánh gậy...
Cùng với nhiều loại nghệ thuật cổ truyền như: hát giao
duyên/ hát đối, dân ca, đội đánh trống truyền thống.
Năm 2006, đình Nội Doanh được UBND tỉnh xếp hạng di tích lịch
sử văn hóa. Đây là niềm tự hào của cán bộ, nhân dân thôn Nội Doanh, góp phần tô
thắm danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân mà Đảng, Nhà nước đã trao tặng
cho Đảng bộ, nhân dân xã Đông Ninh.
Nguồn: Cổng thông tin điện tử Huyện Khoái Châu