Tọa lạc tại xã Tây Phú, huyện Tây Sơn, cách thành phố Quy Nhơn 50km về phía Tây Bắc, khu du lịch sinh thái Hầm Hô, là một địa điểm tham quan nổi tiếng của
Hầm Hô là nơi hai nhánh sông Đồng Hiu và sông Cát đổ vào sông Phú Phong và cái tên dân dã Hầm Hô này có từ bao giờ mỗi người giải thích một khác.
Theo truyền thuyết, cách đây hàng ngàn năm, ở vùng hạ lưu sông Kôn - sông Kút không năm nào lại không bị hạn hán đe dọa. Vào một hôm hạn hán khốc liệt nhất, chứng kiến thảm họa đói khát của các buôn làng, Thần Mưa đã tạo sông, hồ cứu vớt bao sinh linh.Từ đó tên gọi Hầm Hô được hình thành, bắt nguồn từ lễ tế thần linh “hô phong - hoán vũ” để cầu mưa.
Có người cho rằng, do ở đây có một thác nước cao 6m đổ vào một hầm đá rộng và phát ra tiếng kêu ầm ầm như tiếng hô báo cho người chèo bè mảng trên dòng biết sắp tới chỗ nguy hiểm mà lo phòng bị nên được gọi là Hầm Hô. Cũng là cái tên Hầm Hô nhưng nhiều câu chuyên khác giải thích rằng, tại miệng hầm đá mọc lổm chổm chỉa ra giống như hàm răng hô nên cái tên Hầm Hô ra đời.
Còn đối với dòng kênh dẫn nước nơi đây thì được hai vị tiền nhân Lê Kim Bôi và Lê Kim Bảng đã có công nghiên cứu thực địa, giúp người dân địa phương đào núi, ngăn sông, khơi dòng nước tưới cho ruộng đồng vào cuối thế kỷ 19. Hiện nay, Dinh Tiên Hiền nằm ngay cổng vào khu du lịch, là nơi thờ 2 vị tiền nhân này. Hằng năm, cứ đến ngày 20 tháng Giêng âm lịch, người dân trong vùng lại tổ chức lễ tế tưởng.
Suốt chiều dài hơn 3km trên lòng sông rộng hơn 30m, tạo hóa tự nhiên đã biến nơi đây thành một địa thế đá nước chẳng khác gì địa thế ở sông Đà. Chính tại nơi đây, hơn hai trăm năm về trước danh tướng Võ Văn Dũng đã rèn quân luyện võ, còn nữ tướng Bùi Thị Xuân đã mở một bãi luyện voi để rồi sau đó kết hợp với các thủ lĩnh Tây Sơn phất cờ khởi nghĩa.Và trong kháng chiến chống Mỹ đây còn là căn cứ địa của huyện Tây Sơn.
Đến với Hầm Hô, hãy thuê một chiếc thuyền kayak để vận động cùng bạn bè và tự trải nghiệm, khám phá thiên nhiên nơi đây hoặc tham dự chương trình “Đêm giữa đại ngàn Hầm Hô” với các hoạt động đốt lửa trại, xem biểu diễn và giao lưu võ thuật, nghe hát bài chòi,... còn gì thú vị bằng!
Phước Quang/ baodulich.net.vn