Có du khách từng nói, đến Lạng Sơn là đến với vùng đất có nhiều cái “Kỳ”. Ở đây ý muốn nói đến chính là các địa danh: Phố chợ Kỳ Lừa và sông Kỳ Cùng. Ngoài ra theo sử sách, xưa kia, mọi người còn nhắc đến một ngọn núi có tên là núi Kỳ Cấp gắn với sự tích tên gọi Kỳ Lừa. Tuy nhiên, hiện nay, chỉ còn có địa danh phố chợ Kỳ Lừa và sông Kỳ Cùng là được nhắc đến nhiều. Đây là những địa danh đang hiện diện cùng với những đổi thay, phát triển từng ngày của quê hương Xứ Lạng, của thành phố trẻ Lạng Sơn – thành phố của thương mại, du lịch và dịch vụ đang trên đà khởi sắc, điểm dừng chân đầu tiên, điểm nhấn của du lịch Lạng Sơn. 

 

Hình ảnh con sông Kỳ Cùng uốn lượn, nằm giữa lòng thành phố như một dải lụa mềm thơ mộng, như khiến cho thành phố thêm… rộng hơn. Với người dân Lạng Sơn, trong suy nghĩ dân gian từ trước tới nay thì bên phía bờ Bắc sông Kỳ Cùng thường gọi là “bên Kỳ Lừa”, còn bên phía bờ Nam sông Kỳ Cùng gọi là “bên Tỉnh”. Cách gọi này cũng không có gì là khó hiểu. Vì hiện tại, bên tỉnh cũng chính là nơi tập trung các cơ quan, ban, ngành hành chính của tỉnh; có Chợ Chi Lăng, song người dân vẫn quen gọi là “Chợ tỉnh” là thế. Từ cổng chợ nhìn ra là khuôn viên tượng đài đồng chí Hoàng Văn Thụ, người con ưu tú của Đảng bộ, chính quyền, quân và dân các dân tộc tỉnh Lạng Sơn. Còn bên Kỳ Lừa, hiện vẫn còn phố chợ Kỳ Lừa với Chợ đêm Kỳ Lừa, một điểm dừng chân, du lịch mua sắm thú vị của đông đảo du khách. Kế đó là di tích Đền Tả Phủ. Hằng năm, vào các ngày từ 22 -27 tháng Giêng, nhân dân địa phương lại mở hội Đầu pháo để ghi nhớ công đức của  Tả đô đốc hán quận công Thân Công Tài – người đã có công khai mở ra phố chợ Kỳ Lừa thành một trung tâm mua bán sầm uất, thu hút thương khách gần xa. Cách đó không xa là di tích Nhà số 8 phố Chính Cai – nơi lưu dấu bước chân hoạt động cách mạng của người chiến sỹ cộng sản kiên trung, bất khuất Hoàng Văn Thụ…

 

 

Hiện nay, bắc ngang qua dòng sông Kỳ Cùng, đoạn sông giữa lòng thành phố, có 3 chiếc cầu là cầu Kỳ Lừa, cầu Đông Kinh và cầu Ngầm. Trong đó, cầu Kỳ Lừa được coi như chiếc đòn gánh, gánh hai bên Kỳ Lừa và bên tỉnh. Cây cầu thực sự là một hình ảnh đẹp, mang nhiều ý nghĩa văn hóa. Từ phía Hà Nội thẳng theo đường Hùng Vương vào thành phố, du khách sẽ thấy và đi qua chiếc cầu này. Kế bên cầu, bờ nam sông Kỳ Cùng là di tích Diên Khánh Tự nằm soi bóng. Phía bờ bắc sông Kỳ Cùng là di tích đền Kỳ Cùng linh thiêng. Đây là những điểm thu hút đông đảo du khách đến tham quan, vãn cảnh, ước vọng, cầu tài, cầu lộc, cầu sức khỏe… mỗi dịp tết đến, xuân về, hội mở.

Tại đền Kỳ Cùng, lễ hội được mở hàng năm thường song song với lễ hội đền Tả Phủ - Kỳ Lừa. Trong diễn trình của lễ hội, có phần rước kiệu từ đền Kỳ Cùng lên đền Tả Phủ và ngược lại được tổ chức trang trọng, là nghi lễ đã ăn sâu trong tâm thức người dân và được nhân dân hàng năm đón chào nhiều nhất. Lại nhớ, những năm trước, vào ngày mở hội đền Kỳ Cùng, trên sông Kỳ Cùng, Ban tổ chức lễ hội còn cho mời giao lưu văn nghệ với các liền anh, liền chị Kinh Bắc. Tiếng hát quan họ dập dìu theo nhịp thuyền trên sông, khiến cho ngày hội đã tấp nập lại càng đông vui hơn.

 

Đến du lịch tại thành phố Lạng Sơn, nếu có dịp vào buổi bình minh đứng trên cầu Kỳ Lừa, trong tiết trời quang xanh, dịu mát, đưa tầm mắt về phía đông, thấy mặt trời đang dần ló rạng qua đỉnh núi Phai Vệ với cờ đỏ, sao vàng tung bay, du khách sẽ thấy khung cảnh thật tráng lệ. Song song với đó, du khách còn thấy ngay đó là chợ Đông Kinh, cũng là một điểm du lịch mua sắm ưa thích của nhiều người đang chuẩn bị bước vào một ngày mới nhộn nhịp và sôi động. Còn nhìn về phía tây là dãy núi vòng cung với danh thắng Nhị, Tam Thanh - núi Tô Thị… mỗi khi buổi chiều về, mặt nước sông sóng sánh vàng bởi hoàng hôn cũng rất đẹp mắt. Xa xa dưới chân cầu là một vài chiếc thuyền nhỏ neo đậu hoặc đang chầm chậm bơi ra giữa  dòng cũng là một khung cảnh thật yên bình, thơ mộng, quả đúng là “sơn thủy hữu tình”. Lúc đó, nếu du khách có thêm chiếc máy ảnh trong tay thì tha hồ mà sáng tạo nghệ thuật, thiết kế các bức ảnh đẹp. Ngoài ra, dọc theo hai bờ sông Kỳ Cùng còn có một số địa danh, di tích cũng là những điểm dừng chân, tìm hiểu, thưởng ngoạn phong cảnh khác như: đền Cửa Đông, đền Cửa Bắc, đền Đức Thánh Trần; làng hoa Bến Bắc…