Ông Nguyễn Xuân Toán, Phó giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản Thành Nhà Hồ chia sẻ: thì đôi rồng đá trên đã được người Pháp phát hiện vào năm 1938 khi họ làm một con đường nội địa trong thành, chứ không phải được người dân phát hiện như đồn đại.

“ đầu rồng mất đầu là do quân Minh gây ra, vì trong quá trình khai quật cũng như sưu tầm, Trung tâm Bảo tồn di sản Thành Nhà Hồ cũng đã phát hiện một số con vật khác bị mất đầu như con nghê đá. “Tất cả cũng chỉ là phỏng đoán và truyền miệng, chứ chưa có một văn bản hay sử sách nào ghi chép vì sao đôi rồng đá bị mất đầu cả. Còn việc bảo đôi rồng có chứa ngọc ngà là không có căn cứ vì rồng được đục bằng đá nguyên khối, nên không có chuyện vua chúa bỏ ngọc ngà vào đó cả” – ông Toán chia sẻ thêm.

“Đôi rồng này có chiều dài 3,8 m, là đôi tượng rồng lớn nhất trong các triều đại phong kiến Việt Nam được phát hiện. Đôi rồng được chạm khắc tinh xảo bằng đá xanh nguyên khối, thân thon nhỏ dần về phía đuôi, uốn bảy khúc, có vảy phủ kín thân. Rồng có bốn chi, mỗi chi có ba móng. Các khoảng trống dưới bụng và ô tam giác ghép thành bậc đều được chạm hoa cúc và móc hoa lượn mềm, tỉ mỉ. Theo tìm hiểu của chúng tôi thì đôi rồng này giống như rồng được chạm khắc trên thềm bậc ở Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội), chính điện Lam Kinh (Thanh Hóa)” – ông Toán cho biết.

Vì thế việc vì sao đôi rồng mất đầu, ai đã chặt đầu rồng? Đến nay vẫn chưa có một lý giải nào có cơ sở. Theo một số các cụ cao niên sống lâu năm trong làng Xuân Giai (xã Vĩnh Tiến) thì có một câu chuyện được truyền miệng từ xa xưa là do đầu rồng quay vào làng nên trong làng thường xuyên xảy ra cháy nhà. Cho rằng rồng phun lửa gây họa nên người dân trong vùng đã chặt đầu rồng đi. Ngoài ra còn có một câu chuyện được thêu dệt rất huyền bí rằng trong đầu rồng có ngọc ngà châu báu nên lợi dụng một đêm mưa gió một nhóm người đã chặt đầu rồng mang đi nơi khác để lấy châu báu.

Câu chuyện hòn đá in dấu đầu người và 2 bàn tay

Trải quan hơn 600 năm tồn tại và phát triển, Thành Nhà Hồ đang là một bí ẩn, trong đó có câu chuyện cảm động về nàng Bình Khương, người đã đập đầu vào đá Thành Nhà Hồ kêu oan và chết cùng chồng.

Theo sử sách ghi lại, nàng Bình Khương là vợ của Trần Công Sỹ (Cống Sinh), là một vị quan được Hồ Quý Ly giao cho giám sát và đốc thúc quân lính xây dựng đoạn thành phía Đông. Lúc này việc dời đô vô cùng cấp bách bởi quân Minh đã nhiều lần nhăm nhe vượt ải Bắc tiến vào nước ta. Tiến độ xây thành đang gấp rút từng ngày thế nhưng đoạn thành phía Đông do Trần Công Sỹ phụ trách cứ xây gần xong lại sập, không ai rõ nguyên nhân từ đâu. Nghi ngờ Trần Công Sỹ làm phản, cố ý làm chậm tiến độ xây thành.

Tức giận, Hồ Quý Ly đã cho người chôn ông ngay vào tường thành để làm gương và răn đe quân lính. Ở quê nhà nghe tin chồng bị chôn sống, nàng Bình Khương đã chạy đến chỗ chồng bị chôn rồi xô những tảng đá ra để mong nhìn thấy xác chồng nhưng không được. Uất ức, nàng đã lấy hết sức đập đầu vào đá để được chết cùng chồng. Kỳ lạ thay tảng đá nơi nàng Bình Khương kết liễu đời mình lõm xuống 1 hố sâu in hình đầu người và hai vết lõm nhỏ bên cạnh giống như hai bàn tay đang cào xé.