Xã Trưng Vương là vùng đất có bề dày truyền thống lịch sử văn hóa của thành phố Việt Trì. Trong đó, có nhiều di sản quý giá vẫn được người dân bảo tồn, lưu giữ đến ngày nay như Đình Lâu Thượng, Đền Thờ thầy giáo Vũ Thê Lang và một số ngôi nhà cổ.
Ngôi nhà cổ gần 100 tuổi của ông Lương Văn Miễn ở xóm
Đỉnh, xưa là thôn Kim Quất Hạ, được xếp vào diện cổ và đẹp nhất trên địa
bàn xã. Ông là đời thứ 5 sở hữu ngôi nhà.
Ngôi nhà
thiết kế theo kiểu lộn thềm, cửa bức bàn, gồm 5 gian (3 gian, 2 chái),
rộng hơn 9m, dài 21,7m. Ba gian chính giữa dùng để thờ tự dòng họ, các
gian còn lại dùng để sinh hoạt.
Gian thờ gia tiên còn giữ được nguyên những vật quý như: Long ngai, đồ thờ, sập gụ.
Trên các vì kèo của ngôi nhà có nhiều họa tiết sinh động nỗi tiếp nhau.
Mỗi họa tiết hoa văn, mỗi hình điêu khắc trên các vì kèo đều có ý nghĩa
riêng của nó và không trùng lặp mà luôn đối hướng, đối xứng.
Phần mái nhà được lợp ngói âm 3 lớp, bể chứa nước mưa vẫn còn nguyên giá trị từ thời xa xưa.
Cũng giống như ngôi nhà cổ của gia đình ông Miễn, chúng tôi đến thăm
ngôi nhà của Ông Trương Đình Lăng ở xóm Thịnh cũng là ngôi nhà cổ 5
gian, nhưng nay đã có phần xuống cấp.Ông Lăng cho biết: “Tính đến đời
con trai của tôi là đời thứ 4 sở hữu ngôi nhà.
Toàn bộ căn nhà đều dùng gỗ quý để xây cất, nóc lợp bằng ngói đỏ, nền lát gạch vuông, cửa bức bàn xưa…”
Ông
Đỗ Năng Hùng - Phó Chủ tịch UBND xã Trưng Vương cho biết: “Hiện nay
trên địa bàn xã còn lưu giữ hơn chục ngôi nhà cổ trên dưới 100 năm, đã
xuống cấp nhiều và có phần tu sửa, tôn tạo, không còn giữ được nguyên
bản ban đầu. Những ngôi nhà này là sự chung sống nhiều thế hệ, có ý
nghĩa quan trọng đối với đời sống văn hóa của người dân nơi đây. Chúng
tôi mong muốn được các cấp, các ngành tạo điều kiện phát triển ngành du
lịch làng nghề gắn với tham quan những ngôi nhà cổ trên địa bàn xã, góp
phần tô đẹp thêm những giá trị văn hóa địa phương”.
Có
thể khẳng định dấu ấn rõ nhất trong kiến trúc của một số ngôi nhà cổ ở
Trưng Vương là chạm trổ hoa văn, đường nét mềm mại, sắc sảo. Sự tồn tại
của những ngôi nhà cổ làm phong phú thêm nét văn hóa đặc sắc quê hương
Đất Tổ.