Hà Giang là mảnh đất địa đầu Tổ quốc, cuốn hút lòng ngời bởi những cao nguyên đá huyền thoại hay những cung đường đèo uốn lượn, những ruộng bậc thang đẹp như tranh vẽ.

Đến Hà Giang vào tháng 11, du khách còn mê mẩn với những cánh đồng hoa tam giác mạch trải dài bên các sườn núi, thung lũng.

Theo truyền thuyết, Tiên Ngô và Tiên Gạo đi khắp nhân gian gieo hạt. Sau khi hoàn thành công việc, họ đổ mày ngô và mày trấu còn thừa xuống khe núi. Năm nọ, bản làng hết cái ăn và chìm trong nạn đói.

Trong cơn tuyệt vọng, họ ngửi thấy mùi hương lạ phảng phất trong gió. Theo hướng mùi hương, họ tìm đến khe núi và phát hiện rừng hoa nhỏ li ti. Lá hình tam giác nấp dưới cánh hoa. Khi cây kết hạt, dân mang về ăn thử thấy ngon không khác gì ngô, gạo. Vì thế, họ đặt tên cho loài hoa này là tam giác mạch.

Tam giác mạch, hay còn gọi là mạch ba góc, là một loài cây họ rau răm, thân thảo có thể cao từ 0,4 m đến 1,7 m. Ngoài ra, loài cây này còn được người dân địa phương gọi là lúa mạch đen, sèo hoặc kiều mạch.

 

 Đến Hà Giang, bạn có thể ngắm loài hoa này ở Phố Cáo, Ma Lé, Làng văn hóa Lũng Cẩm, chân đèo Mã Pí Lèng, Cột cờ Lũng Cú...

 

 Tam giác mạch được mệnh danh là “đại sứ du lịch” của Hà Giang, hoa mọc thành từng cánh đồng lớn ven đường, thung lũng thậm chí len lỏi trên những vách đá tai mèo dựng đứng.

 

 Hoa tam giác mạch nở rộ hai bên đường lối vào Làng văn hóa Lũng Cẩm (Thung lũng Sủng Là – huyện Đồng Văn). Đến đây, khách du lịch thường ghé thăm ngôi nhà của Pao.

 

 Cuối thu, khi sắc vàng của những thửa ruộng bậc thang đã nhường chỗ cho những thảm màu trắng xen lẫn tím hồng của loài hoa tam giác mạch. 

 

 Du khách đắm chìm trong vẻ đẹp mong manh của loài hoa sơn cước này.

 

 Loài hoa này nhỏ bé, nhưng lại có sức sống mãnh liệt. Ở nơi núi đá khô cằn, cây vẫn phát triển tốt, ra hoa rực rỡ. Người dân chỉ cần vãi hạt xuống đất ẩm, không mất nhiều công chăm bón. 

 

 Hoa tam giác mạch lúc mới nở có màu trắng, về cuối mùa sẽ chuyển dần sang màu hồng phớt đến tím nhạt trước khi tạo hạt.

 

 Cây tam giác mạch có nhiều giá trị sử dụng. Thân, quả và hạt của cây đều được người dân chế biến thành các món bánh, rượu.

 

 Bánh nướng làm từ bột tam giác mạch được bày bán trên đường dẫn vào nhà của Pao.

 

 Tam giác mạch được gieo trồng trên cao nguyên đá Đồng Văn 4 vụ/năm, vào các tháng 3, 5, 8 và tháng 12 Âm lịch. Hoa nở đẹp vào giữa tháng 11, đây cũng là thời điểm diễn ra Lễ hội Hoa Tam giác mạch.

 

 Được ví như “đại sứ du lịch” của Hà Giang, những cánh đồng tam giác mạch bạt ngàn, sắc trắng xen lẫn sắc hồng đã làm say đắm biết bao du khách.

 

 Loài “hoa đá” vươn mình khoe sắc giữa miền sơn cước như tượng trưng cho sự rắn rỏi, vươn lên mọi khó khăn của bà con nơi đây.