Với 50 phiên bản tài liệu, hình ảnh, bản đồ, bản vẽ kỹ thuật được lựa chọn trưng bày, triển lãm sẽ mang đến một góc nhìn mới về lịch sử, văn hóa, đất và người Thăng Long – Hà Nội trong những năm đầu thế kỉ XIX đến giữa thế kỉ XX.
Qua đó, người xem được quay trở về không
gian Hà Nội xưa với những khu phố, con đường, những di tích lịch sử,
văn hoá cùng nhiều công trình mang đậm dấu ấn Pháp. Triển lãm được bố
cục theo ba chủ đề: Từ Nhượng địa Pháp đến khu phố Tây; Phố cổ Hà Nội và
Thành Hà Nội và phụ cận.
Chủ đề Từ Nhượng địa Pháp đến khu phố
Tây tái hiện quá trình hình thành khu Nhượng địa Pháp cũng như khu phố
Tây tại Hà Nội. Theo đó, năm 1873, người Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ
nhất. Đồn Thuỷ là khu nhượng địa đầu tiên mà triều đình nhà Nguyễn đã
cắt nhượng cho Pháp với diện tích ban đầu rộng hơn 18 ha. Khu đất này
nằm bên bờ sông Hồng, phía Đông Nam nội thành Hà Nội.
Quảng trường Chavassieux (nay là vườn hoa Diên Hồng) và phủ Thống sứ Bắc Kì (Nguồn: Trung tâm Lưu trữ quốc gia I)
Tại đây, Pháp cho xây dựng Toà Lãnh sự
cùng nhiều công trình quân – dân sự nhằm mục đích bình định toàn xứ Bắc
Kì và để chuẩn bị cho sự ra đời thành phố nhượng địa Hà Nội vào năm
1888. Cũng kể từ đây, người Pháp từng bước tiến hành cải tạo không gian
Hà Nội, xây cất nhiều công sở, công trình công cộng, mở hàng loạt các
tuyến phố mới mà người ta quen gọi là “khu phố Tây” như: phố Paul Bert
(nay là phố Tràng Tiền – Hàng Khay), phố Borgnis Desbordes (phố Tràng
Thi), đại lộ Gambetta (phố Trần Hưng Đạo)… nhằm biến nơi này thành khu
vực dành riêng cho họ.
Phố cổ Hà Nội tái hiện khu dân cư sinh
hoạt và buôn bán sầm uất hình thành từ thời Lý-Trần, nằm ở phía đông của
Hoàng thành Thăng Long chạy dài ra sông Hồng. Nơi đây tập trung nhiều
tiểu thương, phường thợ thủ công tinh hoa đến từ nhiều vùng miền khác
nhau, hình thành nên những phố nghề mang tên ‘Hàng” như: Hàng Đường,
Hàng Bạc, Hàng Gai, Hàng Mã… Những ngôi nhà ống, mái ngói nghiêng, mặt
tiền là cửa hàng buôn bán cũng trở thành nét đặc trưng rất riêng của phố
cổ Hà Nội. Ngoài ra, khu vực này còn có rất nhiều di tích lịch sử lâu
đời: đền Bạch Mã, chùa Thái Cam, Ô Quan Chưởng. Các khu chợ sầm uất như
Đồng Xuân – Bắc Qua, Hàng Da, Hàng Bè cũng được quy tụ tại đây.
Nhà Thuỷ Tạ bên bờ hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội – Nguồn: Trung tâm Lưu trữ quốc gia I
Trải qua bao thăng trầm lịch sử gắn liền
với vùng đất Thăng Long – Hà Nội, đến nay, phố cổ Hà Nội vẫn luôn tấp
nập người mua kẻ bán và là điểm đến thú vị đối với du khách trong và
ngoài nước khi đến với Hà Nội.
Chủ đề Thành Hà Nội và phụ cận giới
thiệu Hoàng thành Thăng Long- công trình kiến trúc đồ sộ, được các triều
vua xây dựng trong nhiều giai đoạn lịch sử và trở thành di tích quan
trọng bậc nhất ở Việt Nam. Dưới triều Nguyễn, vua Gia Long cho xây lại
thành Hà Nội vào năm 1805 theo kiến trúc Vauban của Pháp.
Thành hình vuông, mỗi cạnh chừng 1km
xung quanh là hào nước sâu. Bốn bức tường thành tương ứng với bốn con
phố hiện nay là: phố Phan Đình Phùng ở phía Bắc, phố Lý Nam Đế ở phía
Đông, phố Trần Phú ở phía Nam, đường Hùng Vương ở phía Tây, với 5 cổng.
Đến nay, di tích chỉ còn lại Cửa chính Bắc, rồng đá ở bậc thềm điện Kính
Thiên…
Bản vẽ thành Hà Nội chỉ dẫn các tuyến phố và
công trình chính xây theo phong cách hiện đại do L.Bezacier lập năm 1942
dựa trên các bản vẽ trước đó – Nguồn: Trung tâm Lưu trữ quốc gia I
Qua Trriển lãm công chúng được tiếp cận
nguồn tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt đối với các công trình nghiên
cứu về lịch sử, văn hóa, quy hoạch, kiến trúc của Hà Nội, đồng thời
giúp các nhà quản lý đô thị, các nhà hoạch định chính sách đưa ra những
giải pháp phù hợp nhằm bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền
thống cũng như xây dựng Thủ đô ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại.
BTC cho biết, những hình ảnh được giới
thiệu tại triển lãm lần này chỉ là một phần nhỏ trong số rất nhiều hình
ảnh về Hà Nội đang được trưng bày tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, số
18 đường Vũ Phạm Hàm, phường Yên Hoà, quận Cầu Giấy, Hà Nội.
Triển lãm “Hoài niệm Hà Nội phố” sẽ được
trưng bày tại tuyến phố đi bộ bên bờ hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội vào các ngày
05-07/10, 12-14/10/2018 và tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám từ ngày
15/10/2018.
Hồng Hà