Jaffa cổ và Tel Aviv hiện đại

Chúng tôi đến Tel Aviv, rồi từ trung tâm thành phố đi về phía nam hướng về bờ biển lộng gió. Điểm nhấn đầu tiên đánh dấu nơi bắt đầu khu vực Jaffa cổ là cột đồng hồ đứng sừng sững đầu con phố nhỏ. Cột đồng hồ cao ba tầng được dựng từ trăm năm trước để tưởng niệm vị vua của đế quốc Thổ Nhĩ Kỳ khi đó đang cai trị vùng đất này, nhưng lại mang kiến trúc phương Tây với mái chóp nhọn và củ hành nhỏ trên chóp. Chiếc đồng hồ vẫn cần mẫn quay báo giờ cho khu phố cổ bình yên. Gần đó là di tích cung điện cũ của tổng trấn thời đế quốc Ottoman.

Những ngôi nhà mặt tiền nằm ngay bức tường cung điện, ăn thông vào phía trong. Một số cửa hàng vẫn còn nguyên vòm mái từ thời xa xưa với những tảng đá ghép khít một cách khéo léo. Bức tường cung điện cũ có trổ những vòm cửa điêu khắc đá rất đẹp và một trong các cửa đó thông vào một giáo đường Hồi giáo thâm trầm. Trong giáo đường, quỳ trước ô tường đá hướng về Mecca, một số tín đồ lẩm nhẩm đọc kinh. Từ trên đỉnh ngọn tháp bên cạnh, những chiếc loa nhìn xuống chờ đợi đến giờ cất lên lời cầu nguyện.

Cạnh cung điện cũ, con đường dần leo lên dốc, lên đỉnh đồi Jaffa - nơi ngự trị một pháo đài cổ được xây dựng từ thời đầu Công nguyên, bị phá hủy rồi xây lại nhiều lần. Bên dưới bờ kè chắn sóng có lịch sử hàng nghìn năm, những con sóng Địa Trung Hải vỗ ầm ào ngày đêm không ngớt. Tòa nhà cổ bị đổ một phần nằm ở sườn đồi trở thành nhà bảo tàng, nơi trưng bày những hiện vật quý giá khai quật ở đó.

Những bụi cây nằm xen giữa các khối đá lớn, cong mình trước gió biển, uốn theo các con đường nhỏ dẫn lên đỉnh đồi nổi bật với tháp chuông nhà thờ thánh Peter, xây dựng từ năm 1654. Ngôi nhà thờ mặt tiền màu đỏ tươi với những bờ tường trắng duyên dáng nổi bật giữa màu xanh của cây cối và biển cả. Quanh đồi có đến mấy nhà thờ Kitô giáo nhưng nhà thờ thánh Peter lớn nhất, đẹp nhất và chứa đựng trong lòng nhiều dấu tích lịch sử. Cạnh nhà thờ vẫn còn một khẩu súng thần công được kéo về thời Napoleon tiến đánh. Gần đỉnh đồi là một nhà hát lộ thiên tạo bởi các vòng ghế đá đặt ngay trên sườn đồi trồng cỏ.

Một góc phố xưa trong nhịp sống hiện đại

Từ đỉnh đồi có thể nhìn toàn cảnh thành phố Tel Aviv hiện đại với các tòa nhà chọc trời vươn lên ở phía bắc, biển cả mênh mông và cả một khoảng trời rộng lớn trên đầu. Ngay đỉnh đồi có một cây cầu gỗ bắc sang đỉnh đồi bên cạnh, gọi là cầu Nguyện Ước. Người ta nói rằng ai đứng trên cầu này, hướng về phía biển thầm thì lời nguyện cầu của mình thì điều đó sẽ trở thành sự thật. Không biết đã có bao người đến đây nói lên những lời từ trái tim mình và bao nhiêu điều ước đã trở thành sự thật, chỉ có cây cầu vẫn lặng yên. Chắc nó cũng có mong ước của riêng mình.

Quảng trường Kedumim nằm phía sau nhà thờ thánh Peter, nhỏ nhưng đẹp nhất khu Jaffa cổ. Quảng trường lát đá với những cây cọ vươn cao và những ngôi nhà tường đá hài hòa xung quanh, nơi có rất nhiều nghệ sĩ sinh sống và trưng bày những món đồ thủ công sau những ô cửa kính. Ngay giữa quảng trường là một cầu thang nhỏ dẫn xuống căn hầm sâu trong lòng đất nơi có một bảo tàng khảo cổ. Thì ra ngay dưới nền đá này là dấu tích của hàng nghìn năm lịch sử, từ những hầm mộ 300 năm trước Công nguyên đến những hàng cột đá của đế quốc La Mã, Byzance... Khác hẳn với không khí tràn ngập ánh sáng bên trên, nơi đây lịch sử đang dừng lại.

Từ quảng trường Kedumim, con ngõ đá nhỏ dẫn vào các khu nhà cổ nằm ở sườn đồi vươn ra sát biển. Các ngôi nhà xếp từ cao xuống thấp, với những khoảnh sân thượng, những cầu thang đá, những bức tường nghiêng nghiêng mang một vẻ cổ kính, trầm mặc. Những ô cửa sổ với chấn song sắt uốn cong cong, vài chậu hoa nhỏ, một gốc cây xanh hài hòa. Lấp ló trong ngõ là cửa một nhà thờ cổ với thập tự kiểu Hi Lạp, bên trên treo chiếc chuông nhỏ.

Lang thang trong những con ngõ vắng vẻ, mỗi người đều tự do để mình tưởng tượng về quá khứ. Đứng từ mái một ngôi nhà nhìn ra biển cả bao la, với những con thuyền sơn màu sặc sỡ dập dềnh sau đê chắn sóng. Xa xa là tảng đá nơi nàng công chúa Andromeda đã bị xích, xung quanh bọt tung trắng xóa.

Từ Jaffa cổ đến Tel Aviv hiện đại rực rỡ là một bờ biển uốn cong lồng lộng sóng gió, như một gạch nối hài hòa giữa quá khứ đến hiện tại, giữa chiến tranh và hòa bình, giữa ồn ào và yên ả. Và mỗi người đến đây có lẽ sẽ không chỉ để nhìn ngắm, mà còn để suy ngẫm và giữ mãi trong lòng cảm giác bâng khuâng.

Cái tên Jaffa (Yafo trong tiếng Do Thái) bắt nguồn từ tên con trai Nôê sau trận hồng thủy. Theo thần thoại Hi Lạp, đây cũng là nơi nàng Andromeda bị xích để thủy quái ăn thịt, sau đó được chàng dũng sĩ Perseus đến giải cứu. Từ 2.000 năm trước Công nguyên, nơi đây đã là một hải cảng cho các con tàu qua lại vùng phía đông Địa Trung Hải và người Ai Cập, Babylon, Phoenix từng giao lưu buôn bán. Từ các pharaon, các đoàn quân Ba Tư, La Mã cho đến Napoleon đều đánh chiếm nơi này, xây dựng lên những công trình mà dấu tích vẫn còn khắp đây đó.