Tổ Quốc - Khám lớn Cần Thơ cho chúng ta thấy tội ác của thực dân - đế quốc, đồng thời nêu cao những tấm gương kiên trung bất khuất của các chiến sĩ cách mạng.
Khám lớn Cần Thơ có địa chỉ tại số 8, đường Ngô Gia Tự, phường Tân An,
quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ. Hiện khu di tích đang được vào tham
quan miễn phí.
Khám lớn được bao bọc bởi ba
bức tường cao từ 3,9m đến 5m, trên có gắn những mảnh chai sắc nhọn.
Bước vào trong cổng là một khoảng sân rộng từng là nơi thực dân Pháp và
đế quốc Mỹ bắt tù nhân ra phơi nắng.
Gọi là Khám lớn vì đây là
nhà tù lớn khu vực Cần Thơ và các tỉnh lân cận, tập trung giam giữ các
nhà tù nhân yêu nước bị án nặng, gây nguy hiểm tới chế độ cai trị.
Nhà tù gồm 21 phòng giam tập
thể lớn nhỏ và một số xà lim. Mỗi phòng rộng từ 2,16m đến 2,62m cao
3,9m, sức chứa từ 30 đến 50 người. Nhưng khi chính quyền Ngô Đình Diệm
lê máy chém đi khắp các nơi để giết người dân vô tội thì mỗi phòng giam
lên đến 150 người. Với sức chứa như thế, chế độ ăn thì hà khắc với gạo
mốc, mắm đắng, khô mục…
Mỗi ngày một người được 1
đến 2 ca nước dùng cho uống và tắm. Trong không gian ngột ngạt, hôi hám
nhiều người tù xanh xao, tiều tụy, bệnh tật xuất hiện.
Xà lim đặc biệt, nơi thực
dân Pháp và đế quốc Mỹ giam cầm tách biệt, đày đọa thân xác những phạm
nhân mà chúng cho là đặc biệt nguy hiểm.
Khu nhà bếp của phạm nhân được phục chế lại.
Ngày 28/6/1996 Bộ Văn hóa –
Thông tin ( Nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) quyết định công nhận
di tích lịch sử Khám lớn Cần Thơ là di tích Lịch sử - Văn hóa cấp quốc
gia.
Khu trưng bày của di tích
lưu giữ những hiện vật của phạm nhân làm ra khi bị giam giữ ở đây dùng
để gửi về nhà làm kỷ niệm, hay báo tin còn sống, hoặc gửi ra ngoài bán
để cải thiện đời sống trong nhà tù.
Máy tra tấn được dùng trong nhà tù.
Trong quá trình đấu tranh
cách mạng giành độc lập tự do cho dân tộc, nhiều cán bộ, chiến sĩ cộng
sản và đồng bào yêu nước ở Cần Thơ và các tỉnh lân cận bị bắt và giam
cầm trong nhà tù này.
Đến Cần Thơ, ngoài việc
thưởng lãm nét phồn hoa đô hội của một thành phố trẻ, du khách còn được
tìm hiểu về tội ác năm xưa của thực dân - đế quốc tại Khám lớn, đồng
thời nêu cao những tấm gương kiên trung bất khuất của dân tộc ta.
Minh Khánh