Tết cổ truyền là một trong những dịp lễ quan trọng nhất năm đối với người Việt. Để chào mừng thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, người Việt thực hiện rất nhiều nghi lễ, phong tục đặc sắc, công phu với nhiều ý nghĩa, mong muốn khác nhau như cầu may, bày tỏ lòng thành kính với Đất Trời, sự hiếu đạo với tổ tiên,…

Tuy nhiên, hòa theo sự phát triển của đất nước, Tết nay đã có ít nhiều thay đổi so với Tết xưa. Bên cạnh những món ăn bỗng “mất tích” chẳng thấy ai dùng, nhiều tập tục Tết xưa cũng đang dần biến mất trong sự bùi ngùi, tiếc nhớ của nhiều thế hệ con người Việt.

Xin chữ - cho chữ là một phong tục có từ lâu đời, bắt nguồn từ truyền thống hiếu học, trọng chữ nghĩa, tri thức của người dân Việt Nam. Mỗi độ xuân đến, rất nhiều gia đình sẽ ra phố thuê ông đồ viết chữ, câu đối để mang về trang trí trong nhà như xin một thứ phúc lộc may mắn, giỏi giang. Để rồi từ đó, hình ảnh ông đồ già “áo dài, khăn đóng” bày “mực Tàu, giấy đỏ” ngồi cho chữ, không biết tự bao giờ, đã trở thành một nét đẹp văn hóa truyền thống mỗi dịp tết đến xuân về trên đất Việt.

Thế nhưng, đứng trước làn sóng du nhập của tranh ảnh nước ngoài vào Việt Nam, có nhiều nơi không mấy ai chơi chữ ngày Tết nữa mà họ chuyển sang treo tranh, ảnh để trang trí. Dần dần, tờ giấy đỏ với nét mực đen giản đơn mà trang trọng được xin từ người thầy đồ như cái lộc đầu năm ấy nhanh chóng bị thay thế bằng những thứ tranh ảnh đủ màu rực rỡ, thiết kế lộng lẫy, cầu kỳ hơn. Từ đó, tục lệ này cũng dần mai một đi cũng như hình ảnh những người thầy đồ hiếm khi xuất hiện, nhất là ở trong khu vực miền Trung - Nam.

Ảnh: Dương Thị Thu Hương, @hoangthan.nguyen

Cây nêu ngày Tết là một nét đẹp trong tín ngưỡng của cộng đồng Việt vào dịp năm mới. Tùy theo địa phương mà trên ngọn cây nêu sẽ được treo những vật dụng khác nhau, nhưng tựu trung, cây nêu phải được dựng ở những nơi linh thiêng như trước sân nhà.

Tục này được kể rằng, ngày xưa, quỷ dữ chiếm hết đất đai và con người phải làm thuê, cống nạp cho chúng. Khi con người đến cầu cứu Đức Phật thì lũ quỷ đã tức giận và đòi lại đất. Phật bảo con người đến chỗ quỷ mua một mảnh đất nhỏ bằng bóng chiếc áo cà sa treo trên ngọn tre. Sau khi con người trồng cây tre xuống, Phật hóa phép cho cây tre cao lên tận trời, chiếc áo cà sa che phủ toàn bộ đất đai khiến quỷ mất đất phải chạy ra biển Đông. Sau đó, chúng khóc than với Phật và xin mỗi năm được vào đất liền ba ngày để thăm phần mộ tổ tiên. Từ đó trở đi, cứ mỗi dịp Tết đến là những ngày Quỷ vào thăm đất liền nên người ta theo tục cũ trồng cây nêu để Quỷ không bén mảng đến chỗ người cư ngụ.