Chùa Dơi hay chùa Mã Tộc, chùa Mahatup là quần thể kiến trúc tiêu biểu trong tín ngưỡng của đồng bào Khmer. Chùa tọa lạc tại đường Văn Ngọc Chính thuộc Phường 3, thành phố Sóc Trăng. Đến đây, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp độc đáo, diễm lệ cổ kính của ngôi chùa, mà còn được hòa mình vào thiên nhiên huyền bí với những bầy dơi treo mình trên khắp những tán cây trong khuôn viên chùa.
Toàn cảnh chùa Dơi nhìn từ trên cao
Theo người Khmer, “Mahatup” có nghĩa là trận kháng cự lớn. Nơi đây
từng diễn ra một trận đánh ác liệt của phong trào nông dân nổi dậy chống
bọn phong kiến ngày xưa. Sau trận đánh đó, dân chúng tản cư trở về sinh
sống, họ cho rằng vùng đất này là đất lành nên xây chùa thờ Phật.
Theo thư tịch cổ của Chùa còn để lại: Chùa được khởi công xây dựng từ
năm 1569 dương lịch là một trong những ngôi chùa cổ nhất ở Sóc Trăng.
Do ông Thạch Út đứng ra xây dựng. Từ trước đến nay chùa được trùng tu
nhiều lần, năm 1960 Chùa sửa chữa lớn ở chánh điện, đến năm 2008 chùa bị
cháy chánh điện. Vào tháng 4 năm 2009, chánh điện chùa đã được phục chế
lại như cũ.
Chùa được khởi công xây dựng từ năm 1569
Ngay từ cổng vào, du khách không khỏi choáng ngợp trước màu vàng rực, óng bao phủ gần như toàn bộ chùa Dơi.
Nếu như cổng chính trang trí đơn giản, thì ở cổng phụ gác hai bên là
rắn khổng lồ 5 đầu đang ra uy, khiến
nhiều người phải giật mình, e sợ.
Nhưng chỉ cần mạnh dạn bước tiếp vào trong, bạn sẽ được chào đón bằng
nụ cười huyền bí của những bức tượng tiên nữ Kemnar chắp tay trước
ngực, đắp trên hành lang bao quanh gian chính điện.
Ngôi chính điện có chiều dài 20m8, chiều rộng 11m3; được xây dựng
trên nền cao hơn mặt đất tự nhiên 1m bao quanh là đá kết xi-măng. Mặt
bằng chính điện hình chữ nhật trải dài theo hướng Đông Tây. Cửa chính
quay ra hướng Đông.
Cửa chính quay ra hướng Đông
Bạn cũng sẽ bắt gặp ở đây họa tiết tiêu biểu trong kiến trúc Khmer
với nhiều tháp nhỏ trên mái chùa, phía đầu hồi chạm trổ hình rắn Naga
uốn lượn đầy tinh xảo. Toàn bộ mái chùa là cả một công trình kiến trúc
vĩ đại thể hiện quan niệm, triết lý về Phật, Trời của người Khmer.
Các bức tường được trang trí các bích họa rất công phu sinh động mang đậm bản sắc văn hóa Khmer Nam Bộ truyền thống.
Các bức tường được vẻ trang trí tuyệt đẹp
Bước vào nội thất chánh điện, du khách sẽ có dịp trực tiếp chiêm
ngưỡng và khám phá thêm những nét văn hóa truyền thống đặc sắc Khmer Nam
bộ với vô số tượng phật lớn, nhỏ và pho tượng phật Đức Thích Ca Mâu Ni
được sơn son thiếp vàng, cao khoảng 2m, được tôn trí trên bệ thờ cao một
mét rưỡi trong tổng thể họa tiết hoa văn hình cánh sen, hình chim
muông, hoa lá …
Đối diện với ngôi chính điện về hướng Tây là dãy nhà Sa La (nhà hội
của sư sãi), phòng của sư trụ trì, phòng khách và rải rác xung quanh
ngôi chính điện là những tháp đựng cốt tro người đã khuất, mỗi tháp mang
dáng kiểu khác nhau. Nhìn chung toàn bộ quần thể kiến trúc cân đối nhau
một cách hài hoà, làm chúng ta liên tưởng đó là cả một rừng hoa văn với
những bố cục hài hoà, gọn gàng, những đường nét uyển chuyển đầy ấn
tượng… toát lên tinh thần lao động cần cù và sáng tạo qua đôi bàn tay
khéo léo của người Khmer.
Tượng Phật Thích Ca trong khuôn viên chùa
Tại chùa Dơi
Sóc Trăng còn có những bộ kinh được ghi trên lá cây thốt nốt, hiện vật,
sử sách,… vô cùng quý hiếm mang giá trị văn hóa đặc trưng của người dân
miền Tây Nam Bộ cần được bảo tồn. Thưởng thức màn hòa tấu của dàn ngạc
ngũ âm, ngắm chiếc ghe ngo truyền thống của người Khmer được trưng bày
trong chùa.
Sức thu hút của chùa Dơi còn nằm ở khu vườn rộng mênh mông với vô vàn
loại cây cổ thụ xen lẫn những loại cây ăn quả như xoài, vú sữa, sầu
riêng, măng cụt. Du khách có thể thỏa sức thả bộ trong vườn và tận hưởng
không gian mát rượi.
Điều thích thú nhất với du khách khi đến chùa Mã Tộc là được chiêm
ngưỡng cảnh hàng nghìn chú dơi treo mình lủng lẳng như trái cây trên
cành lá. Lúc cao điểm chùa thu hút tới hơn một triệu con dơi. Mặc dù ở
Sóc Trăng có nhiều ngôi chùa thanh tịnh, vườn cây bóng mát, nhưng việc
dơi chỉ chọn chùa Mã Tộc làm nơi cư trú dường như vẫn là điều bí ẩn.
Chúng chỉ đậu trên những tán cây trong khuôn viên chùa, tuyệt nhiên
không đậu ở bên ngoài.
Những chú dơi treo mình lủng lẳng trên cây
Dơi ở chùa chủ yếu là loài dơi quạ quý hiếm, có trọng lượng 1 – 1,5
kg và sải cánh rộng đến 1,5 m. Là giống dơi ăn quả và sống trong khu
vườn xum xuê cây trái nhưng chúng không bao giờ ăn hoa quả ở trong chùa,
mà thường bay đi rất xa để kiếm ăn.
Vì thế, khi hoàng hôn buông xuống, khung cảnh ở chùa rộn ràng khác
lạ, với âm thanh náo động của bầy dơi vỗ cánh, gọi đàn đi kiếm ăn đêm.
Kỳ lạ thay, chúng bay thành hàng và lượn vài vòng trên bầu trời khu vực
chùa chứ không bao giờ bay thẳng qua nóc ngôi chính điện. Dù chưa thể
giải thích vì sao nhưng nhiều người liên tưởng điều này giống như lời
cầu khẩn đức Phật ban phước lành của bầy dơi trước khi đi.
Vẻ đẹp rực rỡ của chùa Dơi
Ngoài dơi, những câu chuyện truyền tai về loài lợn 5 móng khiến ngôi
chùa cổ ở Sóc Trăng càng chìm đắm trong sắc màu bí ẩn. Theo người Khmer
thì lợn 5 móng là “cốt tinh” của con người, họ tin rằng gia đình nào
nuôi phải con heo này thì sẽ gặp bất hạnh, lục đục, vì bị con heo “thành
tinh” này quấy phá. Vì vậy, từ hơn 20 năm trước, lợn 5 móng đã được gửi
vào chùa Dơi nhờ trông nom, chăm sóc.
Dù những câu chuyện này thật hư chưa sáng tỏ nhưng khi đến đây, bạn
sẽ được tham quan khu mộ của những chú lợn 5 móng nằm khuất sau chùa.
Nhiều người ngày nay tin rằng thành khẩn thắp nhang cầu khấn ở đây sẽ
được các “dị nhân” hiển linh ban cho những con số thần tài, độc đắc. Nếu
có đôi chút tò mò về loài lợn 5 móng, bạn có thể đi theo cổng sau của
chùa Dơi, rồi băng qua con đường nhỏ cách 50 m để mục sở thị tại “nhà”
nuôi.
Chùa Dơi là ngôi chùa đầu tiên được xếp hạng Di tích Danh thắng cấp
Quốc gia ở Sóc Trăng. Đây vừa là trung tâm sinh hoạt giáo dục và tổ chức
các lễ hội tôn giáo truyền thống của đồng bào Khmer, vừa là tụ điểm
sinh hoạt văn hoá của cộng đồng cư dân địa phương.
Có dịp du lịch Sóc Trăng,
bạn đừng quên ghé thăm Chùa Dơi để cảm nhận nhiều hơn những nét văn hóa
của người Khmer, cũng như ngắm nhìn đàn dơi bay rợp trời.