Cụm di tích chùa Linh Sơn và địa điểm khảo cổ mộ thuyền Việt Khê gồm 2 di tích là: Chùa Linh Sơn và địa điểm khảo cổ Việt Khê - nơi phát hiện loại hình di chỉ mộ táng có đồ tùy táng đầu tiên ở nước ta thuộc thôn Ngọc Khê, xã Phù Ninh, huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng.
Chùa Linh Sơn theo dân gian trong vùng tương truyền rằng chùa
được khởi dựng vào thời Lý (thế kỷ thứ XII) do nhà sư Đinh Dương Liễu
hưng công xây dựng ở ven sông Kinh Thầy. Trải qua thời gian xuống cấp hư
hại, đến năm Cảnh Hưng thứ 19 (1758), năm Tự Đức thứ 3 (1850), năm Tự
Đức thứ 27 (1874), năm Tự Đức thứ 31 (1878), năm Thành Thái thứ 3 (1891)
chùa được tu sửa lại với quy mô lớn hơn. Đến năm 1929, do vị trí chùa
ven sông thường xảy ra nạn trộm cướp nên vị sư trụ trì chùa là Pháp Hiển
đã di chuyển chùa về vị trí hiện nay.
Năm 2010 nhà sư Thích Quảng Thành vận động Nhân dân thập phương công đức
phục dựng lại chùa với quy mô to lớn tạo thành một quần thể kiến trúc
phân bố dọc theo độ cao của dãy núi Một gồm: Tam quan, tòa bảo tháp quan
âm, nhà tổ, vườn tháp, vườn bia, chùa Trung, nhà Mẫu, lầu chuông, Bảo
tháp Bạch y. Chùa Linh Sơn từ xưa là một ngôi chùa thờ Phật theo phái
Tịnh độ tông. Đây là một trong phái giáo Phật giáo kết hợp giữa Phật
giáo và tín ngưỡng dân gian và giáo lý Phật giáo. Chùa được khai hội từ
ngày 09 đến 11 tháng 3 âm lịch.
Địa điểm khảo cổ học Việt Khê: Là một di chỉ khảo cổ thuộc loại hình mộ táng.
Mộ nằm dưới chân núi Một, gần bãi phù sa của dòng sông Kinh Thầy. Vào
thời điểm phát hiện, các nhà Khảo cổ học đã ghi chép về ngôi mộ như sau:
Đây là một nhóm gồm 05 mộ nhưng chỉ có 01 ngôi mộ còn nguyên vẹn, còn
lại đều bị thay đổi, vỡ…. Ngôi mộ còn nguyên vẹn là một thân cây lớn
khoét rỗng giữa kiểu lòng máng thon về hai đầu. Trong mộ thuyền, mộ lớn
nhất có gần 100 hiện vật, một mộ có một lưỡi rìu đồng, 3 mộ kia không có
hiện vật gì. Trong mộ ở phần đầu to của áo quan có các hiện vật lớn như
trống đồng (loại nhỏ), đỉnh đồng, thạp đồng, thố đồng, bình đồng… Ở
phần đầu nhỏ có rìu, đục, dao găm đồng… Phần giữa áo quan có chuông,
khay, thố đồng và một mảnh da có sơn. Ở bên mép ngoài áo quan có các
loại giáo dài, ngắn, một bên đặt chèo gỗ… Đồ đồng trong mộ là đồ đồng
thuộc nền văn hóa Đông Sơn bản địa, một số đồ đồng mang dấu tích văn hóa
ngoại lai thời Chiến Quốc (Trung Quốc).
Những hiện vật và mộ táng được chuyển về Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Việt
Nam bảo quản, phiên bản trưng bày tại Bảo tàng Hải Phòng, hiện đang
trưng bày tại phòng thời kỳ Tiền sơ sử Hải Phòng. Theo các nhà khảo cổ
học, các hiện vật này có niên đại từ thế kỷ V đến thế kỷ VI trước công
nguyên. Hiện nay, địa điểm nơi phát hiện mộ táng là một hồ nước tự
nhiên, phía trên là cỏ mọc, vườn chuối của các hộ gia đình gần kề, phía
mặt Nam là đường liên thôn.
Chùa Linh Sơn và địa danh khảo cổ mộ thuyền Việt Khê được xếp hạng di tích lịch sử cấp thành phố vào năm 2014.
Nguồn: Thành Đoàn Hải Phòng