Các nghệ sĩ Hà Nội và Nghệ An tái hiện hình ảnh Sư bà Phương Dung trên sân khấu

 Sư bà Phương Dung là hình tượng một vị ni sư tiêu biểu của Phật giáo Việt Nam, gắn bó lâu đời với tâm thức người dân. Theo GS.TSKH Vũ Minh Giang: “Vượt lên trên tất cả, không phụ thuộc vào chuyện Phật giáo có trước hay có sau công nguyên, sư bà được Phật giáo thừa nhận, được nhân dân thờ tự thì đấy là giá trị cao nhất bởi văn hóa và lịch sử là thuộc về nhân dân. Việc Phật giáo thừa nhận, tôn xưng rồi tôn vinh một người phụ nữ đã có công với khởi nghĩa Hai Bà Trưng khẳng định Phật giáo có vai trò rất lớn trong việc động viên nhân dân tham gia vào sự nghiệp giải phóng dân tộc. Chúng ta có đủ căn cứ, đủ nhân tố quan trọng để đưa ra những giải pháp nhằm tôn vinh sư bà Phương Dung, đồng thời phát huy giá trị của ngôi chùa thờ sư bà Phương Dung”

Những đóng góp, công lao của sư bà Phương Dung đã nhận được sự quan tâm của lãnh đạo thành phố Hà Nội. UBND thành phố Hà Nội đã có Công văn 8055 gửi Sở Văn hoá, Thể thao về việc công nhận sư bà Phương Dung là danh nhân Phật giáo tiêu biểu của thủ đô và xây dựng, tôn tạo lăng mộ sư bà. Bà Phạm Bảo Khánh - Phó Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội - cho rằng: “Sự tích, hành trạng của sư bà Phương Dung gắn liền với lịch sử chùa Yên Phú, huyện Thanh Trì, là chứng tích tiêu biểu cho sự hỗn dung giữa vận dụng tín ngưỡng dân gian Việt Nam với những truyền thống thờ thần cầu mưa, thờ những người có công với đất nước... với tinh thần của Phật giáo và với truyền thống yêu nước của người Việt. Do đó, cần giữ gìn, bảo tồn các di sản liên quan đến cụm di tích đình, đền, chùa, lăng mộ sư bà Phương Dung, đặc biệt là 23 đạo sắc phong; Có phương án tu bổ, tôn tạo các hạng mục công trình liên quan, phục hồi những di tích lịch sử đã mất, công nhận cụm di tích là di tích quốc gia đặc biệt; đồng thời công nhận sư bà Phương Dung là danh nhân Phật giáo tiêu biểu, là một trong những vị ni sư đầu tiên của Phật giáo Hà Nội và Việt Nam”.

Những giả định mới về lịch sử Phật giáo Việt Nam

Qua nghiên cứu, học giả - GS Lê Mạnh Thát khẳng định: Triều đại Hùng Vương là có thật và“Triều đại này xây dựng được một đất nước văn hiến có hệ thống chính trị đặt trên cơ sở luật pháp, còn được biết tới ngày nay dưới tên Việt luật có vị trí ngang hàng với Hán luật của Trung Quốc. Để có hệ thống luật pháp như thế, triều đại này chắc chắn phải có hệ thống lịch pháp và chữ viết mà hiện tại ta có thể đọc lại qua bài Việt ca nổi tiếng”. Cũng thời đại này, Phật giáo chính là một yếu tố quan trọng tạo nên sức mạnh của người Việt chống lại sự xâm lược của phong kiến phương Bắc sau này.

 Đồng quan điểm này, PGS Nguyễn Minh Tường cho rằng, Phật giáo vào Giao Chỉ từ thế kỷ II, I TCN, do các tăng sỹ Ấn Độ truyền vào bằng đường biển. Thông qua nghiên cứu Hùng Vương Thánh Tổ Ngọc phả, nhóm nghiên cứu Đền miếu Việt cho rằng “Dấu vết của sự việc Phật giáo du nhập vào nước ta dưới thời Hùng Vương là ngôi chùa trên núi Hùng Nghĩa Lĩnh, mang tên chùa Từ Sơn Thiên Quang Hòa Thượng theo như Ngọc phả. Ngôi chùa còn tới nay, là chùa Thiên Quang nằm cạnh đền Hạ trên núi Hùng. Như vậy những ghi chép về Phật giáo thời Hùng Vương trong Hùng Vương Thánh Tổ Ngọc phả rất rõ ràng, có đủ các yếu tố Phật - Pháp - Tăng cần có của một tôn giáo hoàn chỉnh. Bằng chứng trên thư tịch và di tích cùng với khảo cổ đều phù hợp. Nếu đúng như vậy, có thể nói chùa Thiên Quang trên núi Hùng là ngôi chùa Phật có lịch sử lâu đời nhất ở Việt Nam”.