Là ngôi đền đẹp nhất Việt Nam với nhiều đường nét kiến trúc độc đáo: Dưới khung cảnh thiên nhiên đất trời hoa mỹ lại hùng vĩ, trang nghiêm ngôi đền không chỉ đẹp về toạ độ mà còn đẹp cả về kiến trúc mang lại giá trị về nghệ thuật, văn hoá đặc sắc cho dân tộc. Đền Cửa Ông Quảng Ninh có một lối kiến trúc vô cùng độc đáo, huyền bí và hội tụ đủ yếu tố phong thủy: Tả thanh long, hữu bạch hổ, tiền chu tước, hậu huyền vũ.

 Các loại vật liệu chủ yếu dùng để xây dựng đên là: đá đúc, ngói mũi đất nung, gạch Bát Tràng, gạch lát nền bằng đất sét nung,vữa hồ pha mật,…Kiến trúc trang trí chủ yếu là theo các điển tích Long, Ly, Quy, Phượng.

Và phần phía trong đền được sử dụng bằng các loại gỗ bền, chắc, đẹp tôn lên vẻ cổ kính là đinh, lim, trắc, gụ. Khung nhà được dựng theo lối: kèo, cầu, dường, trụ…trên đó được khắc hoạ bằng các bức phù điêu, bức trướng, câu đối…và các hoa văn được sơn son, thiếp vàng lộng lẫy.

Là ngôi đền được người dân Quảng Ninh tin, đi lễ nhiều nhất: Ngôi đền được xây dựng để thờ vị thần chính là phụng công đồng thời nhà Trần và Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng – một vị tướng tài ba của nhà Trần, người con thứ 3 của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn và đã có công lớn trong đánh đuổi quân xâm lược Nguyên Mông thế kỷ XIII trấn ải vùng Đông Bắc của Tổ quốc. Bởi vậy mà nét linh thiêng, hào hùng được lưu truyền đến muôn đời và ngày nay được người dân Quảng Ninh nói riêng và người dân tứ phương nói chung tin và đi lễ rất nhiều.

Lễ hội đền Cửa Ông là một trong lễ hôi lớn nhất Quảng Ninh

Lễ hội đền Cửa Ông được tổ chức từ thế kỷ 14 gắn liền với giai thoại : “Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tảng ra Cửa Suốt được ba ngày thì trời nổi giông tố. Ông qua đời ở đó, và thi hài trôi theo tới Vườn Nhãn (ngày 11/9/1311). Tục truyền rằng, vào đêm hôm ấy mọi người trong vùng đều mơ thấy một người cân đai, áo mũ chỉnh tề đứng ở đình làng nói rằng: “Ta là tướng nhà Trần, nay số đã hết, lại trở về Đồn cũ giữ yên dân nước”.

 Tượng thờ Trần Quốc Tảng tại đền Cửa Ông

Vua Trần thấy Trần Quốc Tảng là người có công, lại linh ứng, nên truyền cho lập miếu thờ và phong là Thượng đẳng Phúc thần, cho 800 quan tiền công hàng năm để cúng tế hai mùa vào bậc Nhà nước”. Từ đó đến tận bây giờ, lễ hội đền Cửa Ông vẫn luôn được duy trì, tổ chức có quy mô lớn và trở thành một trong những lễ hội lớn nhất tại Quảng Ninh thu hút đông đảo sự lễ đền của dân khắp nơi.

2. Thời điểm tốt nhất để đến thắp hương, lễ phật đền Cửa Ông

Đền Cửa Ông luôn luôn mở cửa để tiếp đón dân địa phương và cả khắp nơi đến lễ. Tuy nhiên theo nét văn hoá của dân tộc Việt Nam thì thời điểm lý tưởng nhất để đi lễ đền cầu may, cầu bình an là vào dịp đầu năm mới. Ngay cả đêm giao thừa Đền vẫn mở cửa để cho mọi người đến xin lộc, bái phật, cầu nguyện.

 Thời điểm lý tưởng nhất để đi lễ đền cầu may, cầu bình an là vào dịp đầu năm mới

Khoảng thời gian đầu năm là thích hợp nhất để cho người dân đi lễ phật. Vào đêm giao thừa chủ yếu là người dân địa phương quanh Đền đến lễ và nếu ở xa bạn muốn đến xin lộc có thể chuẩn bị chỗ ở lại từ trước. Còn từ mùng 1 thì lượng người khắp nơi có thể đến và sẽ đông hơn.

Ngoài thời điểm đầu năm, du xuân bạn có thể ghé đến đền vào những dịp đền tổ chức lễ hội như:

Lễ hội đền Cửa Ông chính: tổ chức ngày 2 tháng 1 âm lịch đến hết tháng 3 âm lịch. Hàng năm Đền mở hội gồm đầu tiên là Lễ xin mở hội tại Đền Thượng thu hút dân khắp nơi tế lễ từ ngay những ngày đầu năm mới. Lễ hội chính vào ngày mùng 2 tháng 3 âm lịch hằng năm.

Lễ Cầu siêu, Lễ xin ở cửa Đền và dâng hương rước Đức Ông được tổ chức linh đình gồm phần tế lễ và rước kiệu bài vị Trần Quốc Tảng. Kiệu được rước từ đền ra miếu ở xã Trác Chân, tên tục là Vườn Nhãn (theo truyền thuyết là nơi Đức Ông hoá trôi dạt vào…) và quay trở về đền tượng trưng cho cuộc tuần du của Đức Ông.

 Phần lễ rước kiệu bài vị Đức ông Trần Quốc Tảng

Hội rước Đức Ông hồi cung an vị cho đến hết tháng 3 âm lịch. Trong suốt thời gian diễn ra lễ hội đền gồm có nhiều trò chơi dân gian mang đậm bản sắc độc đáo, đặc trưng của địa phương như: bịt mắt đánh trống, tổ tôm điếm, đẩy gậy, kéo co,thi soạn dâng lễ vật, nấu cơm, têm trầu,… Đây cũng được xem là dịp để mọi người tham quan cảnh đền và ngắm 34 pho tượng là các bức phác danh tướng của Trần Hưng Đạo, cùng thăm các thắng cảnh lịch sử và thiên nhiên vùng biển Đông Bắc.

 Lễ hội Đền Cửa Ông với đông đảo du khách và người dân địa phương tham dự

3. Di chuyển đến đền Cửa Ông bằng cách nào?

Địa chỉ: Phường Cửa Ông, thị trấn Cẩm Phả, Quảng Ninh

Đền đặt tên theo tên phường nó toạ lạc, đó chính là phường Cửa Ông- tại nơi có vị trí trời đất giao nhau hài hoà. Nơi đây trở thành chốn linh thiêng và được người dân địa phương và khắp nơi tin để cầu bình an, may mắn. Có nhiều cách để có thể di chuyển đến đây.

 Đường đi từ Hà Nội đến Đền Cửa Ông

Xe khách sẽ đưa bạn từ Hà Nội lên đến Cẩm Phả và từ đó du khách có thể thuê taxi hoặc xe ôm để đến tận đền Cửa Ông

 Xe khách đến đền Cửa Ông

Di chuyển bằng xe riêng hoặc xe máy cũng là một lựa chọn thú vị dành cho du khách thích khám phá, tản ngoạn. Nếu di chuyển bằng xe máy, du khách từ trung tâm Hà Nội đi theo đường Nguyễn Khoái đến QL 1A tại Lĩnh Nam, tiếp tục di chuyển lên QL5B/ĐCT04, QL10 và QL18 đến Lý Thường Kiệt tại Cẩm Thịnh, tp. Cẩm Phả, đi thẳng sang đường Lý Thường Kiệt là tới đền Cửa Ông. Theo tuyến đường này, du khách đi quãng đường dài khoảng 200 km.

Du khách cũng có thể tìm kiếm phương tiện đến thành phố Hạ Long nếu không tiện đường. Và sau đó từ thành phố Hạ Long đi theo đường quốc lộ 18 về phía đông bắc chừng 30km đến 40km rẽ phải vào khoảng hơn 100 mét là tới đền Cửa Ông.

4. Hướng dẫn tham quan đền Cửa Ông

Đền Cửa Ông Quảng Ninh có thiết kế tương tự như những ngôi đền khác gồm có đền Hạ, đền Trung và đền Thượng. Tuy nhiên sau khi được xây dựng không lâu, bom Mỹ dội làm hai ngôi đền Hạ và đền Trung bị hỏng và ngày nay chỉ còn duy nhất đền Thượng.

 Đền Cửa Ông hiện nay chỉ còn duy nhất đền Thượng

Du khách tham quan gồm có đằng trước đền Thượng là tam quan, phía hai bên đồi là hai ngọn Tả Thanh Long, Hữu Bạch Hổ theo kiến trúc cổ tự. Tiếp đến đằng sau đền là dãy nũi chạy qua Cẩm Phả, Mông Dương. Nhìn sang phía bên trái là ngôi nhà dành cho khách thập phương đến nghỉ ngơi và vào lễ đền. Bên phải là một ngôi chùa nằm ngay đằng sau là lăng Trần Quốc Tảng.

Đền Thượng có kiến trúc hình chữ công. Khi đi vào du khách thắp hương tại ba gian tiền đường đến hai gian ống muống và sau cùng là ba gian hậu cung. Toàn bộ khu này thờ đầy đủ gia thất Trần Hưng Đạo và các cận thần của ông còn giữ lại được cho đến ngày nay.

Tiếp đến bên trong ngôi đền Thượng còn đặt là tượng thờ nhân vật nổi tiếng của triều Trần mà du khách có thể tham quan và thắp hương với tổng cộng có hơn 30 tượng được phân bổ làm ba lớp: phía ngoài Tiền đường có Đỗ Khắc Chung, Lê Phụ Trần, Nguyễn Địa Lô; Bái Đường có Trần Quốc Tảng, Trần Thì Kiến, Hà Đặc, Phạm Ngộ, Trần Khánh Dư; Hậu Cung có Trần Quốc Tuấn, Yết Kiêu, Nguyễn Quyên, Nguyễn Tiễn, Huyền Du, Quyên Thánh Công Chúa, Đỗ Hành.

Khu di tích đền Cửa Ông đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận và xếp hạng là khu di tích lịch sử quốc gia và trở thành điểm du lịch tâm linh, hướng về cội nguồn không chỉ của người dân địa phương Quảng Ninh mà còn của đông đảo du khách trong và cả nước ngoài.