Toàn cảnh buổi họp báo về chuyến lặn thám hiểm sông ngầm trong hang động lớn nhất thế giới hang Sơn Đoòng diễn ra chiều 9/4 tại Hà Nội. Ảnh: Tùng Long.

Các hang động nổi bật bao gồm hang Sơn Đoòng lớn nhất thế giới về thể tích; Hang Khe Ry (20km) là hang dài nhất Việt Nam; Hang Va có hệ thống cột thạch nhũ hiếm có; Hệ thống hang động Tú Làn với các hang ngầm nối thung lũng đá vôi với nhau bao gồm hang Tiên có cấu tạo địa chất độc đáo.

Trong gần 30 năm, nhóm thám hiểm đã tìm kiếm, khảo sát hàng trăm hang động tại vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng nhưng mới chỉ 30% khu rừng và dãy núi đá vôi được khảo sát. Bởi lí do đó, hàng năm, nhóm thám hiểm của ông Howard Limbert vẫn tổ chức các đợt khảo sát mới trong khu vực này.

Chia sẻ về chuyến lặn thám hiểm sông ngầm trong hang Sơn Đoòng, ông Howard Limbert cho biết, trong 30 năm thám hiểm các hang động ở Quảng Bình, các chuyên gia hang động của Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh đã thử lặn ở một số hang nước với tần suất chưa nhiều.

 Vẻ đẹp kỳ bí của dòng sông ngầm dưới hang Sơn Đoòng.

Tuy nhiên, việc mời các chuyên gia lặn hang động giỏi nhất thế giới đến để lặn xuống sông ngầm bên dưới hang Sơn Đoòng đã mở ra các cơ hội lớn để khám phá những bí mật và những điều mới lạ bên dưới các hang ngầm mà bên trước đây các chuyên gia chưa làm được hoặc rất ít làm.

Theo đó, nhóm thợ lặn bao gồm ông Martin Holroyd – Chuyên gia Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh cùng 3 thành viên đã đóng góp lớn trong việc giải cứu đội bóng nhí Lợn Hoang tại hang Tham Luông, Chiang Rai, Thái Lan năm 2018; Ông Rick Stanton, Jason Mallinson và Chris Jewell cùng bà Lara Jewell – Điều phối viên thiết bị lặn đã lặn xuống để thám hiểm dòng sông ngầm kỳ bí này.

Mục tiêu của chuyến khảo sát nhằm tìm ra đoạn hang ngầm nối giữa hang Sơn Đoòng và hang Thung cách nhau 600m. Với nhận định ban đầu là khi đạt độ sâu 25m thì đoạn sông ngầm bên trong hang Sơn Đoòng sẽ chạy ngang để nối với dòng sông ngầm bên trong hang Thung.

Tuy nhiên, khi nhóm chuyên gia đo độ sâu của dòng sông ngầm này bằng dây thì phát hiện đáy của sông sâu 93m. Ở độ sâu này, các chuyên gia không thể dùng bình lặn nén khí thông thường mà phải tìm các điểm trần hang ngầm với độ sâu khoảng 40 – 50m để có thể dùng bình khí nén hiện tại cùng hệ thống rebreath để có thể lặn sâu nhiều giờ liền.

 Sơ đồ thám hiểm và vị trí cụ thể của sông ngầm trong lòng hang Sơn Đoòng.

Ông Jason đã thực hiện lặn ở độ sâu 77m là độ có thể tìm kiếm lối thông qua hang Thung nhưng vẫn chưa thể tìm thấy điểm nối mà độ sâu của hang vẫn tiếp tục sâu hơn. Nhóm chuyên gia lặn hang động đã có phương án dùng bình ký heli (helium) để có thể lặn sâu 120m đến 200m.

“Chúng tôi lặn ước tính sẽ lặn được tới độ sâu 93m nhưng cuối cùng độ sâu tối đa chúng tôi có thể đạt được là 70m. Sau khi lặn 3 lần thì xác định sẽ lặn được tới độ sâu 77m. Trong khi đó, chúng tôi ước tính độ sâu của sông ngầm có thể 100m hoặc 102m. Để xuống sâu hơn chúng tôi phải sử dụng khí heli.

Trong quá trình lặn, việc giảm áp là quy trình cần thiết khi lặn sâu. Tại những điểm dừng để giảm áp là bắt đầu từ độ sâu 30m trở đi. Khi lặn ở Sơn Đoòng thì quy trình giảm áp đã chiếm tới 90 phút. Giảm áp cho phép việc thải khí tuần ra ngoài một cách an toàn.

Chúng tôi chọn thời điểm thám hiểm sông ngầm vào tháng 3 vì lúc này mực nước thấp, thời tiết không quá nóng. Khoảng cách giữa hai hang động, chỗ nông nhất là 600m. Với thiết bị lúc đó chúng tôi đã không thể thám hiểm được toàn bộ hang động mà sẽ quay lại lần sau”, Jason kể.

Chuyến khảo sát sông ngầm trong hang Sơn Đoòng đã phát hiện ra một hệ thống hang ngầm nằm ở độ sâu 60m. Càng sâu hệ thống hang ngầm càng mở rộng ra. Với phát hiện này, hang Sơn Đoòng lại trở thành điều bí ẩn đối với các chuyên gia hang động và các nhà khoa học. Độ sâu hang Sơn Đoòng tăng lên hơn 500m tính từ cửa hang cho đến đoạn cuối cùng chưa được khám phá hết.

Như vậy, theo nhận định của các chuyên gia thì hệ thống hang động đá vôi tại Phong Nha – Kẻ bàng được chia thành 3 tầng: hang khô, hang nước có dòng chảy và hệ thống hang ngầm nằm ở độ sâu trên 93m.

Ông Nguyễn Á Châu – Giám đốc Oxalis Adventure, công ty tổ chức tour thám hiểm hang động lớn nhất Quảng Bình hiện nay cho biết, ở thời điểm hiện tại, các kết quả thám hiểm dòng sông ngầm mới chỉ để phục vụ công tác nghiên cứu khoa học. Việc tổ chức tour thám hiểm còn phải được nghiên cứu và xin ý kiến của các chuyên gia trong đoàn thám hiểm.