1. Làng gốm Bát Tràng

Hướng dẫn đi lại:

• Đền thứ nhất thuộc thôn Đa Hòa, xã Bình Minh, nhìn ra bãi Tự Nhiên – nơi theo truyền thuyết chính là vị trí Chử Đồng Tử và Tiên Dung gặp nhau. Còn gọi là đền Đa Hoa.
• Đền thứ hai thuộc thôn Yên Vĩnh, xã Dạ Trạch, nơi Chử Đồng Tử hóa về trời. Còn gọi là đền Dạ Trạch.

• Chùa Chuông: tên chữ là Kim Chung Tự, thuộc thôn Nhân Dục, phường Hiến Nam, thành phố Hưng Yên ngày nay, được mệnh danh là “Phố Hiến đệ nhất danh thắng”. Ngôi chùa được xây dựng từ thế kỷ 15, đã từng trùng tu vào năm 1707 và được Bộ Văn hóa xếp hạng di tích Kiến trúc – Nghệ thuật vào năm 1992.
• Văn Miếu Xích Đằng: nơi đượ coi là biểu tượng của thành phố Hưng Yên, nơi hội tụ tinh hoa học vấn – trí tuệ của người Phố Hiến khi xưa. Văn miếu được xây dựng từ thế kỷ 17, hiện thuộc phường Lam Sơn, thành phố Hưng Yên, được trùng tu lớn vào năm 1839 và vẫn còn nguyên vẹn cho đến ngày nay. Đây là nơi thờ Khổng Tử, Chu Văn An , các vị thánh hiền nho giáo và dựng 9 tấm bia ghi danh các vị học sĩ đỗ đạt cao.
• Hồ Bán Nguyệt: là một hồ nước nằm ở trung tâm phố Hiến xưa và thành phố Hưng Yên ngày nay. Đây cũng là nơi đông đúc nhất, sầm uất nhất và là nguồn cảm hứng cho rất nhiều những tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng của những tao nhân mặc khách.
• Đền Mẫu: nằm ở ven hồ Bán Nguyệt, còn được gọi là Hoa Dương Linh từ, thờ Dương Quý Phi. Đền được khởi dựng từ đời vua Trần Nhân Tông, niên hiệu Thiệu Bảo thứ nhất (Kỷ Mão 1279); đến triều Nguyễn, niên hiệu Thành Thái VIII (Đinh Dậu 1896), đền Mẫu được đại trùng tu với quy mô như hiện nay.
• Đền Trần: cách đền Mẫu một quãng ngắn, cũng thuộc phường Bãi Sậy, bên bờ hồ Bán Nguyệt. Đây là nơi phụng thờ Quốc Công Tiết Chế Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn (1228 – 1300). Tương truyền trong quá trình chiến đấu chống giặc Nguyên Mông manh tâm xâm lược nước ta, Trần Hưng Đạo đã chọn vị trí chiến lược trọng yếu này – nơi hội tụ ba dòng sông Hồng, Luộc, Châu Giang – làm cứ địa để đóng quân một thời gian. Sau đó, tại đây, người địa phương liên tục đơm soạn nhang đèn hoa quả tưởng nhớ công lao bậc anh hùng kiệt xuất của dân tộc. Đền Trần chính thức được hưng công xây dựng từ niên hiệu Tự Đức XVI (Quý Hợi 1863), đến niên hiệu Tự Đức XXII (Kỷ Tị 1869) thì hoàn thành.

Chùa được xây dựng trên núi Lạn Kha, hay còn gọi là núi Phật Tích, núi Tiên Du, núi Nguyệt Hằng, cửa mở ra hướng Tây, trước mặt là sông Đuống. Điểm độc đáo của chùa chính là những tác phẩm điêu khắc đá cổ kính như: pho tượng A Di Đà – một tác phẩm điêu khắc thời Lý; tượng mình người đầu chim đang vỗ trống – một hình ảnh của thần nhạc công; cột đá chạm hình dàn nhạc với 8 nhạc công đang chơi trống cơm, đàn tỳ bà, đàn tranh, đàn thập lục, tiêu, sáo, nhị, trống; 5 đôi linh thú bằng đá xanh nguyên khối trước sân chùa; ao rồng; 36 ngọn bảo tháp…

7. Làng cổ Thổ Hà

• Qua Cầu Chương Dương, đi thẳng theo đường Nguyễn Văn Cừ, qua cầu Đuống rẽ tay trái để đi qua đường ray tàu hỏa về phía đường đê, rẽ tay phải chính là quốc lộ 3, cứ đi theo quốc lộ 3 thì sẽ nhìn thấy biển chỉ Cổ Loa và bắt đầu đi theo biển chỉ dẫn.
• Đường thứ 2 các bạn có thể đi qua cầu Nhật Tân nếu các bạn xuất phát từ khu hồ Tây, đi theo đường Võ Nguyên Giáp, rẽ phải sang quốc lộ 5 kéo dài 1 đoạn thì rẽ vào quốc lộ 3, đi thêm vài km sẽ thấy biển rẽ vào Cổ Loa bên tay trái đường.

• Đền thờ An Dương Vương hay còn được gọi là đền Thượng nằm ở trung tâm Thành trong, được coi là nơi Vua Thục Phán trước kia ở. . Đền Thượng mọc lên trên một gò đất hình đầu rồng, hai gò hai bên là hai cánh rừng. Phía dưới có hai hố tròn là mắt rồng. Trước mặt đền Thượng là một hồ nước lớn, bên trong hồ có Giếng Trọng Thủy (Giếng Ngọc) – nơi truyền thuyết cho rằng Trọng Thủy đã gieo mình xuống đây tự vẫn.
• Ngự triều di quy: Qua cổng làng Cổ Loa cũng là cổng Thành Trong là tới Ngự triều di quy hay còn được gọi là Ngự Đình hay Đình Cổ Loa. Đây là một ngôi đình được chuyển từ nơi khác về, và dựng lại hồi cuối thế kỷ 18 ngay trên khu đất tương truyền là nơi xa xưa vua Thục Phán thiết triều.
• Am Mỵ Châu: Bên trái Đình Cổ Loa là Am thờ Mỵ Châu (Am Bà Chúa), dân làng còn gọi đây là mộ Mỵ Châu. Đây chỉ là một am nhỏ nằm khiêm tốn dưới gốc đa nghìn tuổi với vẻ u tịch như muốn gợi về câu chuyện tình ngang trái cách đây hàng ngàn năm. Căn phòng trong cùng có tượng công chúa Mỵ Châu. Đây là một hòn đá tự nhiên có hình dáng người cụt đầu. Truyền thuyết kể rằng sau khi Mỵ Châu hóa thành hòn đá to trôi dạt về bãi Đường Cấm, ở phía đông thành Cổ Loa, dân trong thành đem võng ra cáng về đến gốc đa thì đứt võng, hòn đá rơi xuống, bèn lập am thờ ngay tại chỗ.
• Chùa Bảo Sơn: Từ Am Mỵ Châu đi sâu vào phía trong là chùa Bảo Sơn, trong chùa có nhiều tác phẩm nghệ thuật đặc sắc, có giá trị to lớn như: bức cốn tứ linh từ thế kỷ 19, 134 bức tượng Phật được bài trí ở chính điện, hậu cung, hành lang và nhà Mẫu, 5 tấm bia đá từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 19, 2 đại hồng chung đúc vào năm Gia Long thứ 2 (năm 1803), một khánh đồng và nhiều pháp khí có giá trị khác.
• Đền thờ Cao Lỗ: Đền thờ Cao Lỗ hiện được dựng ở nhiều nơi như quê ông ở Bắc Ninh, hay ở Ái Mộ và ngay trong thành Cổ Loa cũng có đền thờ của ông. Đền thờ nhỏ, có dựng tượng Cao Lỗ bắn nỏ giữa ao nước trước đền. Trong đền còn lưu giữ nhiều mũi tên đồng mà các nhà khảo cổ học đã khai quật được. Đền thờ Cao Lỗ chỉ cách Đền thờ An Dương Vương khoảng 150m.

• Đường đi qua cầu Nhật Tân, không rẽ vào quốc lộ 5 kéo dài mà cứ đi thẳng cho đến khi gặp quốc lộ 18 (Phù Lỗ) thì rẽ phải vào quốc lộ 18 một đoạn, tiếp tục rẽ trái vào quốc lộ 3, đi thêm 1 đoạn sẽ đến ngã ba có biển chỉ dẫn vào Quần thể di tích đền Sóc.
• Đường thứ 2 là đường đi qua cầu Thăng Long về phía sân bay Nội Bài, đến ngã tư với quốc lộ 18 thì đi theo quốc lộ 18 vòng ra sau lưng sân bay Nội Bài đi theo đường 131, đến khi gặp quốc lộ 3 thì rẽ trái đi thêm 1 đoạn là đến.

• Đền Hạ – Đền Trình: Ngay từ cửa khu Di tích đi vào, các bạn gặp đầu tiên là Đền Hạ – hay còn gọi là Đền Trình ở phía bên tay trái. Đền thờ một tượng sơn thần bằng đồng nặng 7 tấn đang ngồi, hai tay đặt ở đầu gối, có nét mặt uy nghi, oai vệ. Theo truyền thyết thì đây là thần Nứa – vị thần đã cho phép Thánh Gióng chọn nơi đây để bay về trời, nhân dân tôn xưng ông là “Thánh Thần Vương”, danh hiệu này được khắc ở trên đỉnh mũ của bức tượng. Ngoài cửa Đền Trình là một gốc đa cổ thụ bên hồ nước xanh biếc, dưới gốc đa là tượng những linh vật đang ngồi chầu về phía đền.
• Chùa Đại Bi: Qua Đền Trình theo một con đường lát gạch là đến chùa Đại Bi. Ngôi chùa nhỏ nhưng có lối kiến trúc độc đáo với những khung cửa được phủ sơn đỏ, mái vòm uống cong hai đầu rồi vút lên đẹp mắt, những hàng ngói đỏ phủ rêu cổ kính… Bên trong ngôi chùa là những hoành phi, câu đối được sơn son thếp vàng lộng lẫy và uy nghiêm.
• Đền Mẫu: Đối diện với Chùa Đại Bi là Đền Mẫu, nơi thờ mẹ Thánh Gióng. Đây cũng là một ngôi đền nhỏ nhưng có những nét chạm trổ hết sức tinh xảo. Trước cổng đền có dòng chữ “Phù Đổng danh truyền Thiên Thượng Mẫu”. Phía trong đền có tượng Mẫu với nét mặt hiền từ, khoan dung sơn son thiếp vàng; bên ngoài có giếng Mẫu với màu nước quanh năm xanh ngắt.
• Đền Thượng: Đi thêm vài bước qua Đền Mẫu là đến Đền Thượng. Con đường với những tượng đá nhỏ khắc hình hươu, nai, ngựa… và những rặng thông hàng trăm năm tuổi, những cây cổ thụ um tùm… Đền Thượng là ngôi đền cuối cùng trong quần thể 4 công trình nằm dưới chân núi Vệ Linh, ẩn trong những tán lá cây rậm rạp của ngọn núi này.
• Nhà bia: Từ chân núi Vệ Linh lên Tượng Đài Thánh Gióng có hai đường đi, một đường đi từ Đền Thượng lên và một đường đi từ cổng ngoài khu di tích lên. Con đường đi từ cổng lên các bạn sẽ đi qua Nhà bia và có đường rẽ xuống Chùa Non Nước. Nhà bia này hoàn toàn khác với các nhà bia ở các đình chùa khác, hoàn toàn được xây dựng bằng đá phiến, phần thân nhà vững chãi gắn liền với đỉnh hình chóp nón, trông xa giống như chiếc mũ sắt của Thánh Gióng năm xưa.
• Tượng đài Thánh Gióng: tọa lạc trên đỉnh núi Đá Chồng, được khởi công xây dựng vào năm 2008 và khánh thành vào năm 2010. Tượng đài được đúc bằng đồng nguyên chất, có chiều cao11,07m; độ vươn ra là 16m, nặng 85 tấn, là hình ảnh Thánh Gióng đang cưỡi ngựa bay về trời trong dáng vẻ uy nghiêm, hùng dũng. Đây là công trình chào mừng kỉ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội. Hiện nay du khách ngoài việc leo bộ lên Tượng đài Thánh Gióng còn có thể đi xe máy hoặc ô tô theo đường mòn từ chân núi lên đỉnh núi.