Cùng với Bến Nhà Rồng, Bến Bạch Đằng và Cầu Móng, Cột cờ Thủ Ngữ là yếu tố quan trọng tạo nên quần thể lịch sử - văn hóa đặc trưng, đồng thời là nhân chứng cho quá trình phát triển đô thị TPHCM.  

 Cột cờ Thủ Ngữ ở Bến Bạch Đằng (quận 1, TPHCM) đã 156 tuổi, được xếp hạng di tích cấp thành phố năm 2016, tên tiếng Pháp là "Mât des signaux", nghĩa là "cột tín hiệu" cho tàu bè ra vào luồng lạch khu vực Sài Gòn - Gia Định.

Trước khi trùng tu, công trình bị xuống cấp nghiêm trọng như: nền gạch, tường, trần bị bong tróc, bể, thấm và vỡ khá nhiều. Cửa ra vào, cửa sổ, xà đỡ sàn gác mái cũng bị mối mọt. Mái cũng bị thấm nước. Phần ốp gỗ của cột cờ bị hư hại, khoan thủng... Ngoài ra, cột cờ cũng thiếu hệ thống điện nước.

Do đó, Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Thành Phong đã đồng ý trùng tu Cột cờ Thủ Ngữ theo đề xuất của Sở Quy hoạch - Kiến trúc, Sở Văn hóa - Thể thao, Trung tâm Nghiên cứu kiến trúc.

Theo đó, Cột cờ Thủ Ngữ được trùng tu theo hướng giữ nguyên kiến trúc phần cột và thay đổi một số cấu trúc dưới chân. Phương án này mang lại những giá trị kiến trúc mới, đồng thời giữ được những giá trị đặc trưng cho công trình. 

"Đây cũng là cách tiếp cận phổ biến trên thế giới và cũng phù hợp với sự phát triển hình thái kiến trúc của Cột cờ Thủ Ngữ trong lịch sử" -  đại diện Sở Quy hoạch - Kiến trúc đưa ra quan điểm.

Để tạo sự đồng thuận cao từ cộng đồng, người đứng đầu chính quyền TPHCM yêu cầu quá trình nghiên cứu thiết kế chi tiết cần lấy ý kiến Hội khoa học Lịch sử TP, Hội Kiến trúc sư TP...

Ngoài ra, việc cải tạo công trình Cột cờ Thủ Ngữ cần được thực hiện cùng với cải tạo công viên tại Cột cờ phát huy giá trị cảnh quan, đồng thời kết nối với công viên Bến Bạch Đằng để thu hút người dân và khách du lịch.

 Trải qua 156 năm "thi gan cùng tuế nguyệt", Cột cờ Thủ Ngữ có nhiều thay đổi về hình thái và công năng. 

 Hình ảnh này chụp vào năm 1865 trưng bày tại cột cờ, công trình là cột tín hiệu dạng cột thuyền buồm bằng gỗ và không có khối đế. Công trình được xây dựng trên nền một cột cờ và trạm kiểm soát tàu thuyền của nhà Nguyễn. Đây là một hình thức cột tín hiệu ở các nước phương Tây thế kỷ XIX. 

Giai đoạn 1890-1910, cột tín hiệu được dựng lại bằng sắt, cao 35m, bổ sung thêm sàn đứng kéo cờ. Cầu tàu trước Cột cờ được mở rộng. Khu vực gần Cột cờ có thêm một số công trình phục vụ cho chức năng bến cảng như tòa nhà kiểm tra thuế quan và nhà kho. 

 Một số công trình lớn và quan trọng thời trước của khu vực được hình thành ở khu vực xung quanh Cột cờ, tiêu biểu có tòa nhà trụ sở Công ty vận tải đường biển Pháp - Messageries Maritimes (tức bến Nhà Rồng) và tòa nhà Vương Thái (trụ Sở Cục Hải Quan ngày nay).

 Thập niên 1920, một công trình hình bát giác một tầng có mái dốc được xây dựng dưới chân cột cờ. Cầu tàu trước cột cờ được mở rộng. Khu vực trước cột cờ có một kios giải khát tên tiếng Pháp là La Pointe des Blagueurs (Mũi Tán dóc).

Thập niên 1930, công trình không có thay đổi lớn về kiến trúc. Các nhà kho, kios và công trình xung quanh Cột cờ được tháo dỡ để xây dựng thành một công viên dọc bờ sông Sài Gòn và rạch Bến Nghé. 

 Thập niên 1940, công trình được xây dựng lại với hình thức kiến trúc thay đổi.

Giai đoạn từ năm 1975-2000, công trình trải qua một số lần cải tạo và bỏ phần mở rộng được xây dựng những năm 1960. Năm 2011, công trình được trùng tu với hình thức kiến trúc như hiện nay. Cột cờ Thủ Ngữ được xếp hạng di tích cấp Thành phố năm 2016.

 Kể từ khi được xếp hạng là di tích cấp thành phố vào năm 2016, đây là lần đầu tiên cột cờ Thủ Ngữ được trùng tu. Công trình nằm trong tổng thể chương trình chỉnh trang công viên Bến Bạch Đằng với diện tích khuôn viên 3.530m2.

 Các hạng mục trùng tu cột cờ Thủ Ngữ gồm: thay toàn bộ cáp, sơn lại cột cờ, điều chỉnh bộ phận kéo cờ, tháo dỡ phần tường bao bên ngoài, thay mái ngói, lát đá nền kiến trúc, sơn lại phần kiến trúc xây dựng và lắp đặt hệ thống đèn chiếu sáng.

 Cột cờ Thủ ngữ nằm ngay vị trí khá đẹp, điểm nối từ cầu Mống ra đến bến Bạch Đằng