Cửa động Hoàng Xá.

 Bức tường bảo vệ khu di tích đã đổ nát.

 Nhà thủy đình 8 mái – Một công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo do những nghệ nhân dân gian “đất trăm nghề” tạo dựng đang trơ cùng mưa nắng không một ai thương tiếc.

 Hang cất giữ ngân khố quốc gia một thời kháng chiến.

 Cổng chùa Một Mái, nơi Bác Hồ đã nghỉ lại ngày 3/3/1947 trước khi Người lên Việt Bắc lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Thực dân Pháp xâm lược.

 Mái chùa sắp sập. Người dân phải dùng cây chống tạm.

 Mái thủy đình 8 mái rêu phong mục nát.

 Di tích đang trở thành phế tích, dui cột của nhà thủy đình 8 mái, một công trình kiến trúc nghệ thuật bị mục nát có thể đổ sập bất cứ lúc nào.

Theo ghi nhận của phóng viên, một phần tường cổng vào di tích đã bị đổ sập, trụ cổng bong tróc. Đi tiếp vào bên trong là ngôi nhà thủy đình 8 mái nằm giữa hồ. Dui, kèo cột của công trình kiến trúc này đã bị mục gãy. Những họa tiết được chạm khắc thể hiện những đường nét tinh xảo được làm ra từ những người thợ tài hoa nơi đây đang bị mối mọt ăn mòn. Thậm chí có những cột trụ chống rộng chừng một xải tay người ôm cũng đã bị mục rỗng, xuất hiện từng mảng lỗ hổng lớn trên thân cột. Nhiều vị trí trên mái đình đã bị thủng. Để đảm bảo an toàn người trông coi di tích tại đây đã phải khóa cổng tránh trường hợp đáng tiếc xảy ra. Bởi với thực trạng hiện tại nó có thể đổ sập bất cứ lúc nào.

Hoàng Xá là “động thủng” xuyên từ sườn bên này sang sườn bên kia, nên động được chiếu sáng theo hai hướng chính là Đông và Tây Bắc. Vòm động cao gần 100m và thông với tầng lộ thiên. Nền động có nhiều phiến đá tự nhiên ghép lại thành tảng lớn. Mặc dù là một di tích nằm trong quần thể di tích quốc gia đặc biệt nhưng với những gì đang diễn ra tại đây thể hiện một sự quan tâm không xứng tầm. Điều đáng nói, trước cửa vào động có hai ngôi tháp được xây bằng vật liệu xưa cho đến nay nhiều mảng vữa đã bị bong tróc. Trên hai ngôi tháp này xuất hiện những hình vẽ nguệch ngoạc còn mới, thậm chí còn có người dùng sơn để viết tên lên tháp gây mất mĩ quan.

Ông Bùi Văn Nhàn - bảo vệ di tích động Hoàng Xá cho biết: “Nhà thủy đình 8 mái giữa hồ đang chuẩn bị sập nên hiện nay phải khóa cửa cấm không cho người vào để tránh xảy ra tai nạn. Xung quanh không có tường gì cả, người ta tự do ra vào bất kể lúc nào. Huyện, xã đã báo cáo nhiều rồi nhưng phải đợi trên xem xét”.

Ông Nguyễn Đức Phương- Phó Chủ tịch huyện Quốc Oai cho biết: UBND huyện đã có tờ trình lên thành phố, và Sở Văn hóa Thông tin từ năm 2019 để trùng tu tôn tạo. Cũng theo ông Phương: “Đây (động Hoàng Xá) nằm trong quần thể di tích quốc gia đặc biệt chùa Thầy, nhà thủy đình 8 mái cũng thuộc quần thể của di tích vì thế khi làm cái gì chúng tôi cũng phải xin ý kiến của Bộ VHTTDL, nhưng đến nay chưa có kết quả giải quyết”.

 Nguồn: Báo Đại Đoàn Kết