Theo
nhận xét của nhiều du khách, đến với mảnh đất Tây Nam Bộ, có thể dễ
dàng cảm nhận được sự gần gũi, thân thiện, nhiệt tình của những người
làm du lịch ở đây. Điều này phần nào tạo nên cảm tình cho du khách.
Chưa tương xứng tiềm năng
Tại
nhiều điểm du lịch, không ít hướng dẫn viên chưa có sự chuyên nghiệp
cần thiết; nguồn nhân lực du lịch chủ yếu theo kiểu "của nhà trồng
được". Tức là những người chủ lấy anh em, họ hàng, người quen để thuê
mướn kiêm luôn từ quản lý, dẫn khách, thuyết minh, đầu bếp…
Những
người này hầu hết chưa được đào tạo hoặc chỉ được bồi dưỡng qua vài lớp
tập huấn chưa chuyên nghiệp về nghiệp vụ cho nên thiếu rất nhiều kỹ
năng.
Chị Phương Nga, quản lý một khu du lịch sinh thái ở huyện
Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long cho biết: Gia đình chị phát triển khu sinh thái
từ vườn cây ăn trái của gia đình. Nhân viên chủ yếu tuyển người nhà,
không được đào tạo bài bản. Vì thế, nếu muốn mở rộng quy mô, tăng cường
quảng bá là khó khăn, vì không ai có kinh nghiệm trong việc kết nối
tour, tuyến cũng như làm marketing.
Tại nhiều khu du lịch, danh
thắng địa phương, có nhiều hướng dẫn viên, thuyết minh viên mà công việc
chủ yếu của họ chỉ là lặp đi lặp lại các bài giới thiệu theo bài vở,
thiếu sự sáng tạo. Nhiều người cũng không được đào tạo để trở thành
người làm du lịch chuyên nghiệp.
Anh Tuấn Đạt, hướng dẫn viên
một khu di tích tại tỉnh Kiên Giang chia sẻ: Chúng tôi được tuyển chọn
chủ yếu từ cán bộ văn hóa địa phương, có kiến thức về lịch sử, địa lý,
nhưng không được đào tạo bài bản về du lịch. Bên cạnh đó, thu nhập cũng
chỉ đủ sống vì đồng lương eo hẹp, cho nên muốn đầu tư học tập, nâng cao
trình độ, nghiệp vụ cũng khó.
Theo tìm hiểu của phóng viên, hiện
nay nhiều công ty du lịch, lữ hành đối mặt thách thức trong tuyển dụng,
đào tạo nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao. Người quản lý và hướng
dẫn viên thông thạo ngoại ngữ còn khan hiếm. Các cơ sở đào tạo du lịch
tại Đồng bằng sông Cửu Long có những bước tiến đáng kể trong việc cung
cấp nguồn nhân lực.
Tuy nhiên, vẫn cần nhiều cải thiện về chất
lượng đào tạo. Bên cạnh đó, cạnh tranh thu hút nhân tài giữa các doanh
nghiệp du lịch trong cả nước ngày càng gay gắt. Tình trạng "chảy máu
chất xám" về Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh… đang diễn ra.
Theo
bà Lê Đình Minh Thy, Giám đốc Công ty Du lịch Vietravel chi nhánh Cần
Thơ, mặc dù Vietravel đã tổ chức nhiều chương trình đào tạo nội bộ,
nhưng bảo đảm chất lượng đồng đều giữa các chi nhánh trên toàn quốc vẫn
là thách thức. Tốc độ thay đổi nhanh chóng của ngành du lịch đòi hỏi
nhân lực phải liên tục cập nhật kỹ năng công nghệ và đáp ứng những yêu
cầu mới của thị trường.
Một số chuyên gia cho rằng, hiện nay,
tại Đồng bằng sông Cửu Long, dù đã có nhiều cơ sở giáo dục mở chuyên
ngành đào tạo du lịch, vẫn thiếu sự liên kết hiệu quả giữa các địa
phương và cơ sở đào tạo trong vùng và với các thành phố khác. Nguồn nhân
lực du lịch chưa đáp ứng đủ nhu cầu phát triển của ngành.
Nhiều
lao động chưa qua đào tạo chuyên môn du lịch, kỹ năng mềm, ngoại ngữ và
công nghệ thông tin còn yếu. Các trường đào tạo du lịch trong vùng mới
chỉ đáp ứng được khoảng 50% đến 60% nhu cầu. Sinh viên ra trường chủ yếu
nắm được lý thuyết, thiếu kỹ năng chuyên sâu và xử lý tình huống…
Tiến
sĩ Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Nghiên cứu Phát triển du lịch đã chỉ ra
những điểm yếu: Nhân lực du lịch Đồng bằng sông Cửu Long hiện có khoảng
150 nghìn người. Trong đó, 51% chưa qua đào tạo, chỉ 8% có trình độ đại
học và sau đại học, phân bố chủ yếu ở Bến Tre, Cần Thơ, Tiền Giang,
Kiên Giang và An Giang.
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Trà
Vinh Nguyễn Quỳnh Thiện cho biết: Hiện nay, tỉnh có hai cơ sở đào tạo
nhân lực ngành du lịch thuộc Trường đại học Trà Vinh và Trường cao đẳng
Nghề Trà Vinh, hằng năm đào tạo khoảng 30 sinh viên chuyên ngành quản
trị du lịch, nhà hàng, khách sạn. Tỉnh đã liên kết, tập huấn cho gần
1.200 học viên về kiến thức và kỹ năng khởi nghiệp du lịch, nghiệp vụ du
lịch, thực hành thuyết minh tại điểm…
Mặc
dù vậy, thực trạng nguồn nhân lực chưa theo kịp điều kiện phát triển
của ngành. Phần lớn là lao động phổ thông, lao động trong gia đình, chưa
qua đào tạo nghề du lịch, nhiều người không biết ngoại ngữ hoặc chỉ
được đào tạo các lớp nghiệp vụ ngắn hạn, tay nghề còn thấp,…
Theo
Thạc sĩ Đinh Hiếu Nghĩa (Trường cao đẳng Du lịch Cần Thơ), có sự mâu
thuẫn trong đào tạo-tuyển dụng. Ngưỡng cung đã vượt quá cầu về số lượng.
Sinh viên du lịch khó tìm được việc làm. Các cơ sở kinh doanh du lịch ở
nhiều địa phương thiếu hụt nguồn lao động có chuyên môn.
Việc
phát triển nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao ở Đồng bằng sông Cửu
Long đối mặt những thách thức lớn như chất lượng đào tạo chưa đáp ứng
nhu cầu, hạn chế trong hoạt động thu hút, giữ chân nhân tài và đào tạo
nguồn lao động tại chỗ, chưa cập nhật chương trình, phương pháp giảng
dạy phù hợp, trong khi mức thu nhập và chế độ phúc lợi chưa cạnh tranh…
Liên kết cơ sở đào tạo và doanh nghiệp
Đề
cập giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch, nhiều chuyên
gia cho rằng, cần xây dựng chương trình phát triển nguồn nhân lực dài
hạn; xây dựng hệ thống thông tin về lao động và việc làm du lịch; thực
hiện thu thập và cập nhật dữ liệu; thực hiện chế độ thông tin hai chiều
giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước. Cơ quan quản lý nhà nước,
doanh nghiệp và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ trong triển khai xây
dựng hành lang pháp lý cho công tác đào tạo…
Theo Thạc sĩ Đinh
Hiếu Nghĩa, việc tích hợp thực hành, thực tập tại các doanh nghiệp du
lịch vào quá trình đào tạo là rất quan trọng. Các doanh nghiệp cần đẩy
mạnh hợp tác thông qua hoạt động đào tạo, hướng đến đào tạo chuyên sâu
nhân sự cho từng vị trí việc làm và từng loại hình du lịch từ quy mô
ngắn hạn hướng đến dài hạn…
Bà Lê Đình Minh Thy, Giám đốc
Vietravel chi nhánh Cần Thơ, cho rằng: Đẩy mạnh liên kết chặt chẽ giữa
cơ sở đào tạo-doanh nghiệp là giải pháp quan trọng nhất để giải bài toán
nhân lực du lịch. Doanh nghiệp có thể hỗ trợ trong việc xây dựng chương
trình đào tạo phù hợp thực tiễn, tạo điều kiện cho sinh viên tiếp cận
các kỹ năng làm việc thực tế thông qua các chương trình thực tập, hướng
dẫn nghề nghiệp và trao đổi kinh nghiệm trực tiếp từ những người làm
trong ngành.
Việc tăng cường đào tạo về kỹ năng mềm, ngoại ngữ
và hiểu biết về xu hướng du lịch quốc tế cũng là yếu tố giúp nhân lực
trẻ khi ra trường dễ dàng thích ứng và phát triển trong môi trường du
lịch ngày càng cạnh tranh. Thông qua sự hợp tác chặt chẽ giữa doanh
nghiệp và các cơ sở đào tạo, cùng với việc liên tục cập nhật giáo trình
đào tạo, nguồn nhân lực du lịch tại khu vực sẽ ngày càng phát triển mạnh
mẽ và đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng cao của thị trường.
Theo
Tiến sĩ Trần Hữu Hiệp, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Đồng bằng sông Cửu
Long, nguồn nhân lực, sản phẩm du lịch và không gian du lịch là ba trụ
cột phát triển du lịch bền vững vùng. Du lịch Đồng bằng sông Cửu Long
đang thiếu hụt nhân lực chuyên nghiệp, sản phẩm du lịch đặc thù và sự
kết nối không gian du lịch.
Cần cung ứng nhân lực theo nhu cầu
thị trường và định hướng phát triển du lịch của địa phương, hai cụm du
lịch và vùng Đồng bằng sông Cửu Long kết nối với Thành phố Hồ Chí Minh.
Chú
trọng nhân lực phục vụ cho "không gian du lịch" bao gồm các tuyến, điểm
du lịch và cung ứng sản phẩm du lịch đặc thù của vùng để không "lệch
pha" trong đào tạo và sử dụng, bất cập cung-cầu, lãng phí nguồn lực.
Ngành
du lịch vùng nên chú trọng đào tạo, bồi dưỡng lực lượng lao động trực
tiếp trong ngành du lịch, bảo đảm kiến thức, kỹ năng, chuyên môn theo
từng chuyên ngành du lịch, trình độ ngoại ngữ, các kỹ năng mềm, kiến
thức bản địa, có chương trình hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực gắn với xây
dựng thương hiệu du lịch vùng.
Bên cạnh đó, cần có sự kết nối
thị trường du lịch, nhu cầu du khách với các điểm, tuyến, tour du lịch,
hình thành các "Cluster-cụm ngành du lịch"…