Nhị tướng Chiêu Trung và Đỗ Lỵ trong đại binh của Nhị vua Hai Bà Trưng khởi nghĩa giành độc lập. Giặc Hán do tướng Mã Viện cầm đầu sang xâm lược nước ta hai Ngài dẫn quân đánh chặn. Thua trận cuối cùng, các ngài tự vẫn, quyết không đầu hàng.
Đình Yên Trường có từ lâu đời. Thờ thành hoàng: Chiêu
Trung và Đỗ Lỵ, danh tướng của Nhị vua Hai Bà Trưng. Xếp hạng Di tích lịch sử
quốc gia năm 1992. Địa chỉ tại thôn Yên Trường, xã Trường Thịnh, huyện Ứng Hòa,
Thành phố Hà Nội.
Phía trước đình Yên Trường. Panorama (c) NCCong 2018
Địa lý
Xã Trường Thịnh có diện tích 5,84km2, dân số 6.436 người
(năm 2012), gồm sáu thôn là Hoa Đường, Trung Thịnh, Yên Trường, Thanh Sam, Đống
Vũ và Họa Đống. Xã nay thuộc địa phận huyện Ứng Hòa[1]; phía bắc giáp với xã
Hoa Sơn và Quảng Phú Cầu; phía nam giáp xã Liên Bạt; phía tây giáp xã Đồng Tiến
và Cao Thành; phía đông giáp xã Phú Túc (huyện Phú Xuyên).
Nơi đây có sông Đáy, sông Bùi và quốc lộ 21B, tỉnh lộ 429B
chạy qua với những nút giao thông quan trọng như thị trấn Vân Đình (huyện lỵ)
và Cầu Lão (ngã ba đường 21B - 429B), Ba Thá (ngã ba sông Đáy - sông Bùi).
Dưới thời Nguyễn, năm Gia Long thứ 13 (1814) phủ Ứng Thiên đổi
thành phủ Ứng Hòa. Thời thuộc Pháp, làng Hoa Đường bị cắt về tổng Xà Cầu (Xà
Kiều), các làng còn lại thuộc tổng Bạch Sam, đều thuộc huyện Ứng Hòa[1], tỉnh
Hà Đông. Trải qua nhiều lần sáp nhập và chia tách, đến năm 1956 từ xã Hoa Sơn,
sáu thôn kể trên đã tách ra thành xã Hoa Lư. Tháng 6-1965, xã Hoa Lư đổi tên là
xã Trường Thịnh.
Lược sử
Trường Thịnh là một vùng đất được dân Việt đến tụ cư và mở
mang từ hơn 2000 năm trước. Những địa danh còn lại như Kẻ Lau (Họa Đống), Kẻ Lò
(Đống Vũ), Kẻ Ngẩy (Thanh Sam) đều có nguồn gốc tên nôm thời cổ.
Theo thần phả các thôn, dưới thời Hùng Vương đã có các tướng
lĩnh về đóng quân ở vùng đất này và được dân thờ cúng cho đến nay; dưới thời
Hai Bà Trưng cũng có các nhân tài người địa phương làm tướng và về sau trở
thành thần hoàng.
Một trong nhiều dấu vết lịch sử là đình Yên Trường đã được Bộ
Văn hóa - Thông tin xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia tại quyết định số
138-QĐ-1992.
Đình làng Yên Trường thờ hai danh tướng Chiêu Trung và Đỗ Lỵ là người sở tại
đã chiêu binh rồi chèo thuyền trên sông Đáy đến Hát Môn theo Hai Bà Trưng khởi
nghĩa giành độc lập.
Theo truyền thuyết địa phương và bản thần tích do Hàn lâm Đại
học sĩ Nguyễn Bính soạn năm 1572, các tướng đóng doanh trại tại thôn Yên Trường
và thôn Trung Thịnh. Rồi hai Ngài theo lệnh vua ban dẫn quân sĩ tiến đánh giặc
Hán do tướng Mã Viện cầm đầu sang xâm lược nước ta.
Thua trận cuối cùng, hai đức Ngài tự vẫn, quyết không đầu
hàng. Các triều đại sau này ban sắc phong Nhị vị làm thành hoàng và dân làng tổ
chức lễ hội vào mùng 8 tháng giêng hằng năm để tưởng nhớ.
Kiến trúc
Đình Yên Trường đã trải qua nhiều lần trùng tu, dáng dấp
ngày nay mang phong cách nghệ thuật kiến trúc thời Nguyễn. Năm 2011, đình được
tu bổ các hạng mục đại bái, hậu cung, tả hữu mạc. Phải tạm dừng một thời gian
nên đầu năm 2012 công việc sửa đình mới tiếp tục được tiến hành và cuối cùng
cũng hoàn thành. Cổng cũ xây kiểu trụ biểu với bình phong ở giữa và hai cửa nhỏ
ở hai bên, các mặt có đắp nhiều câu đối chữ Hán. Đình nhìn ra cánh đồng ở hướng
nam qua một giếng tròn thả sen.
Cổng mới xây ở bên trái giếng và mở ra đường làng để ô tô ra
vào. Sau cổng là một sân gạch khá rộng. Đại bái gồm 5 gian cửa bức bàn, hiên rất
hẹp, trốn cột, đầu hồi bít đốc.
Hai gian đốc có 2 bục
bên Tước và bên Sỉ. Bên Tước dành chỗ cho các vị có chức tước trong làng hoặc
thành danh ngoài xã hội được mời ngồi dự để làm gương cho lớp trẻ trông vào học
tập, phấn đấu.
Bên Sỉ là nơi tôn trọng người cao tuổi trong làng. Mái đình
lợp ngói ta, trên bờ nóc có đắp tượng lưỡng long triều nguyệt. Đại đình kết nối
với hậu cung thành hình chuôi vồ.
Huyện Ứng Hòa nguyên là phủ Ứng Thiên thời nhà Lê thuộc trấn
Sơn Nam. Năm Gia Long thứ 13 (1814) phủ Ứng Thiên đổi tên là phủ Ứng Hòa.
Năm Minh Mạng thứ 12 (1831), Ứng Hòa là một trong bốn phủ của
tỉnh Hà Nội vừa được thành lập. Phủ Ứng Hòa gồm 4 huyện Sơn Minh (sau đổi thành
Sơn Lãng), Chương Đức (sau đổi thành Chương Mỹ), Thanh Oai, Hoài An.
Năm 1888, phủ Ứng Hòa thuộc về tỉnh Hà Đông mới được thành lập.
Năm 1891, thành lập phủ Mỹ Đức thuộc tỉnh Hà Đông, bao gồm 3 huyện: Yên Đức,
Chương Mỹ, Sơn Lãng. Sau 8-1945, huyện Sơn Lãng đổi tên là huyện Ứng Hòa, huyện
Yên Đức đổi là huyện Mỹ Đức.
Ngày 21-4-1965, tỉnh Hà Tây được thành lập theo Nghị quyết của
Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trên cơ sở hợp nhất hai tỉnh Sơn Tây và Hà Đông.
Ngày 12-8-1991, kỳ họp thứ chín Quốc hội khóa 8 thông qua Nghị quyết chia tỉnh
Hà Sơn Bình thành hai tỉnh Hòa Bình và Hà Tây, theo đó huyện Ứng Hòa thuộc tỉnh
Hà Tây.
Ngày 23-9-2003, Chính phủ ra Nghị định số 107/2003/NĐ-CP điều
chỉnh địa giới hành chính mở rộng thị trấn Vân Đình thuộc huyện Ứng Hòa. Theo
đó, sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và nhân khẩu của xã Tân Phương và một
phần diện tích và dân số các xã Liên Bạt, Phương Tú, Vạn Thái vào thị trấn Vân
Đình. Sau khi điều chỉnh, huyện Ứng Hòa gồm 29 đơn vị hành chính gồm Thị trấn
Vân Đình và 28 xã.
Từ ngày 01-8-2008, toàn bộ tỉnh Hà Tây được sáp nhập vào Hà
Nội theo Nghị quyết của kỳ họp thứ ba Quốc hội khóa 12 ngày 29-5-2008. Theo đó,
huyện Ứng Hòa thuộc Hà Nội.