Bên bờ rạch Cái Muối - địa danh xứ cù lao Bình Hòa Phước (huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long) có một công trình kiến trúc mang dáng dấp châu Âu pha lẫn nét Á Đông cổ xưa, đó là ngôi nhà của ông Cai Cường (đại địa chủ xứ “miệt vườn” vùng đất cù lao), đã trở thành điểm tham quan du lịch lý tưởng.
Tiền nhân ngôi nhà là ông Phạm Văn Bổn, người
dân cù lao gọi là ông Cai Cường hay nhà Cai Cường.
Nhà xây năm 1885 (Ất Dậu), mặt nhà quay về hướng bắc, kiểu chữ
Đinh, đòn dong nhà chính và nhà phụ vuông
góc nhau. Nhà cất theo kiểu nhà rường ba căn rộng, hàng
cột cái gỗ lim cao 6m. Các cột, tường nhà đều được trang trí
phù điêu của thời kỳ Phục Hưng.
Ngôi
nhà mang hai nét kiến trúc Á - Âu được xây
dựng từ năm 1885.
Ngôi nhà là sự kết hợp độc đáo giữa kiến trúc
Việt và Pháp. Bên ngoài kiến trúc Pháp,
bên trong kết cấu gỗ truyền thống, mái chóp, mặt tiền và
sàn lót gạch bông. Đầu cột dạng phức hợp, các cột hành
lang tạo kiểu truyền thống “tam quan tứ trụ” mỗi gian kết hợp với vòm
vòng cung, lan can tiện “lục bình”.
Chân
dung ông Cai Cường treo bên trái ngôi nhà.
Nhà chính ba gian, chiều ngang khoảng 15m, chiều sâu lòng nhà 13m, hiên rộng
2m. Trên bờ nóc hai mái nhà trang trí chi tiết tinh xảo kiểu dinh thự Pháp. Gian
trung tâm của nhà giữa treo tấm hoành phi lớn, viết chữ Hán “Phạm Phủ Đường,”
tức nhà của họ Phạm. Hai bên gian giữa là các bàn thờ gia tiên.
Trần
nhà được lợp ngói âm - dương.
Nét lộng lẫy nhất của nội thất ngôi nhà là bộ bao lam bằng gỗ kết dính cả ba
gian nhà, trên khắc chạm tinh tế hình long, phụng, chim muông, hoa lá sơn son
thếp vàng lộng lẫy. Ngoài ra, các vật dụng: Tủ thờ, tủ quần áo, bàn ghế, bộ đi
văng, phản nằm... đều làm bằng gỗ lim hoặc căm xe từ cuối thế kỷ XIX gần như
nguyên vẹn.
Bao lam
và các bức hoành phi được chạm trổ công phu, sơn son
thếp vàng bắt mắt.
Mặt tiền
và sàn lót gạch bông Pháp.
Hiện nay, nhà cổ Cai Cường do ông Võ Huỳnh Long, con cháu
đời thứ ba của dòng họ Phạm kế thừa, quản lý. Nhằm quảng bá
rộng rãi ngôi nhà cổ hơn 100 năm này, Công ty CP
Du lịch Cửu Long đã thuê ngôi nhà để phục vụ du lịch.
Đến nhà Cai Cường, du khách được thưởng thức đờn ca tài tử,
đặc sản miệt vườn. Đặc biệt, du khách có thể nghỉ qua đêm tại
hai phòng ngủ của gia đình ông Cai Cường để tường tận thêm
về nếp sống một đại địa chủ “miệt vườn” Nam Bộ.